مَتَى اسْتَعْبَدتُّمُ النَّاس:
مرتضی مطهری:
«از سوی دیگر، روح آزادیخواهی و حریت در تمام دستورات اسلامی به چشم میخورد. در تاریخ اسلام با مظاهری روبهرو میشویم که گویی به قرن هفدهم ـ دوران انقلاب کبیر فرانسه ـ و یا قرن بیستم ـ دوران مکاتب مختلف آزادیخواهی ـ متعلق است.
داستانی که جرج جرداق از خلیفه دوم نقل میکند و آن را با کلام امیرالمؤمنین مقایسه میکند، در این زمینه نمونه خوبی است. مشهور است: وقتی که عمروعاص حاکم مصر بود، روزی پسرش با فرزند یکی از رعایا دعوایش میشود. در ضمن نزاع، پسر عمروعاص سیلی محکمی به گوش بچه رعیت میزند. رعیت و پسرش برای شکایت پیش عمروعاص میروند. رعیت میگوید: پسرت به پسر من سیلی زده و طبق قوانین اسلامی ما آمدهایم تا انتقام بگیریم. عمروعاص اعتنایی به حرف او نمیکند و هر دو را از کاخ بیرون میکند. رعیت غیرتمند و پسرش برای دادخواهی راهی مدینه میشوند و یکسر به نزد خلیفه دوم میروند. در حضور خلیفه، رعیت شکایت میکند که: این چه عدل اسلامی است که پسر حاکم پسر مرا سیلی میزند و حق دادخواهی را هم از ما میگیرد؟ عمر دستور احضار عمروعاص و پسرش را میدهد. بعد از پسر رعیت میخواهد که در حضور او سیلی پسر عمروعاص را تلافی کند. آنگاه رو به عمروعاص میکند و میگوید: «متی استعبدتم الناس و قد ولدتهم امهاتهم احرارا؟» از کی تا بهحال مردم را بردهٔ خود قرار دادهای و حال آنکه از مادر آزاد زاییده شدهاند؟
با مقایسه با انقلاب فرانسه، میبینیم که درست همین طرز تفکر، روح آن انقلاب را تشکیل میدهد. از جمله این اعتقاد که: «هر کس از مادر آزاد زاییده میشود و بنابراین آزاد است» از اصول اساسی انقلاب فرانسه به شمار میرود.»
منبع: پیرامون انقلاب اسلامی، نویسنده: مرتضی مطهری، جلد: ۱، صفحه: ۴۱ و ۴۲.
به نقل از:
