«عجیب‌ترین دولت اسلامی در عمق سرزمین‌های مسیحی»
دریای مدیترانه؛ دریایی کاملاً اسلامی
پس از فتح افریقیه و گسترش اسلام به اندلس، دریای مدیترانه به‌طور کامل به یک دریای اسلامی تبدیل شد. دریانوردان اندلسی و مغربی و بعدها ترک‌ها، چنان قدرتی به نمایش گذاشتند که موجب ترس و وحشت سراسر اروپا شدند. اروپایی‌ها چاره‌ای جز بستن پیمان‌های صلح و پرداخت سالانه خراج به فرماندهان مسلمان نداشتند.
ظهور امارت اسلامی فراکسینتوم
منابع تاریخی از حملات سریع و جسورانه دریانوردان مسلمان یاد می‌کنند که با شجاعت و دلیری کم‌نظیری همراه بوده است. اما یکی از جسورانه‌ترین و شگفت‌انگیزترین این اقدامات، تأسیس "امارت فراکسینتوم" یا "دولت جبل القلال" بود. این امارت به دست گروهی از دریانوردان اندلسی و مغربی در قلب اروپا تأسیس شد و به‌عنوان یکی از عجیب‌ترین دولت‌های اسلامی در اراضی مسیحیان توصیف شده است. این دولت توانست دهه‌ها در برابر حملات پادشاهان اروپایی مقاومت کند.
این امارت که در منابع اسلامی به "جبل القلال" و در منابع اروپایی به "فراکسینتوم" شهرت دارد، در شمال مارسی قرار داشت. به گفته مورخ "محمود شاکر"، این دولت از سواحل دریای مدیترانه تا سوئیس گسترش یافت و شامل شمال ایتالیا، جنوب شرقی فرانسه و بخش‌هایی از سوئیس بود. این امارت از سال دویست و هفتاد و هفت هجری (معادل هشتصد و نود میلادی) تا سال سیصد و شصت و پنج هجری (معادل نهصد و هفتاد و پنج میلادی) پابرجا بود.
منابع غربی این گروه را دسته‌ای از دریانوردان اندلسی معرفی می‌کنند که به‌طور مداوم به سواحل فرانسه و دهانه رود رون حمله می‌کردند. در این میان، سال‌نامه‌های «سان برتان» (Annales de Saint Bertin) مجموعه‌ای از حملات ناگهانی و سریع اندلسیان را در سال‌های هشتصد و چهل و دو، هشتصد و پنجاه، و هشتصد و شصت و نه میلادی ثبت کرده‌اند.
در سال ۲۷۸ هجری (۸۹۱ میلادی)، طبق گفته‌ی بروفنسال، گروهی از مسلمانان که تعدادشان حدود بیست نفر بود، موفق شدند به خلیج «سان تروپز - Saint Tropez» در ساحل پرووانس برسند. آنها در کوه «فراکسینتوم» که امروزه به نام «گارد فری‌نه - Garde Frienet» شناخته می‌شود، استقرار یافتند و سپس به فتح روستاها و حمله به نواحی «کنتیه - Frejus» پرداختند. این گروه به منطقه «مارسی - Marseille» حمله کردند. سپس در امتداد رود «رون - Rhône» پیش رفتند و وحشت را در دو استان «والنتان - Valentin» و «وین - Vienne» منتشر ساختند.
این اقدام یکی از کامل‌ترین تلاش‌های مسلمانان برای گسترش نفوذ خود به جنوب فرانسه بود و به سرعت، تقریباً تمام منطقه پرووانس تحت کنترل آنها قرار گرفت.
قدرت‌گیری و گسترش امارت فراکسینتوم
به گفته مورخان اروپایی، این گروه که در ابتدا حدود بیست نفر بودند، پس از مشاهده موفقیت‌هایشان، از اندلس درخواست کمک کردند. در نتیجه، صد نفر دیگر به آنان پیوستند. آنان نه‌تنها به حملات خود ادامه دادند، بلکه توانستند استحکامات و برج‌های دفاعی در کوهستان فراکسینتوم ایجاد کنند. این قلعه‌ها به آنان اجازه می‌داد تا حملات بیشتری را به فرانسه، سوئیس و ایتالیا ترتیب دهند.
"شکیب ارسلان" در کتاب خود درباره این گروه می‌نویسد: "آنان توانستند با شجاعت و استقامت بی‌نظیر خود، استحکامات فراوانی بنا کنند که هنوز آثار آن در منطقه باقی است. موقعیت استراتژیک فراکسینتوم به آنان امکان کنترل مسیرهای مهم از خلیج مدیترانه به شمال اروپا را می‌داد."
حملات آنان تا عمق اروپا گسترش یافت و حتی به سوئیس نیز رسید. در سال سیصد و بیست و هفت هجری (نهصد و سی و نه میلادی)، مسلمانان به منطقه "سنت گالن-St. Gallen" در سوئیس حمله کردند. این اولین باری بود که مسلمانان به سوئیس رسیده و یکی از شهرهای آن را فتح کردند.
پایان امارت فراکسینتوم
قدرت و نفوذ مسلمانان در این منطقه باعث شد که امپراتور آلمان، پاپ و دیگر پادشاهان اروپایی برای مقابله با آنان متحد شوند. در نهایت، در سال سیصد و شصت و پنج هجری (نهصد و هفتاد و پنج میلادی)، امارت فراکسینتوم توسط "ویلیام"، کنت پرووانس، سقوط کرد.
به گفته دکتر حسین مؤنس در کتاب "تاریخ مسلمانان در دریای مدیترانه": "این امارت یکی از جسورانه‌ترین تلاش‌های مسلمانان برای نفوذ به عمق اروپا بود که شجاعت و توانایی آنان را در مقابله با قدرت‌های مسیحی به نمایش گذاشت."
كَم مِّن فِئَةٍ قَلِيلَةٍ غَلَبَتْ فِئَةً كَثِيرَةً بِإِذْنِ اللَّهِ ۗ وَاللَّهُ مَعَ الصَّابِرِين
«چه بسا گروه کوچکی که به فرمان الله بر گروهی بسیار پیروز شدند و الله با بردباران است».[بخشی از آیه ۲۴۹ البَقَرَة]
