| دفترچه

شبهه: در اسلام شهادت دو زن برابر یک مرد است! 

پاسخ:

بطور مختصر عرض می‌شود:

اولاً: بطور کلی شهادت جزو حقوق انسانی نیست بلکه جزو تکالیف هست و بین حق و تکلیف تفاوت هست و شهادت فرض کفایی است. (ر.ک: المغنی لابن قدامه، ج 10، ص 128)، بنابراین اگر از کسی طلب شهادت شود و استنکاف کند وی گناه‌کار می‌باشد. 

ثانیاً: مراتب شهادت برحسب «جنسیت» یا «ارزشمندی افراد» نیست بلکه بر اساس «موضوع» است؛ یعنی برای نوع‌های شهادت ما به موضوعیت شهادت نگاه می‌کنیم نه به جنس شهود که زن باشد یا مرد.! فتأمل!...

ثالثاً: شهادت انواعی دارد:

1- شهادت دو مرد. (بقره : 282).

2- شهادت دو زن و یک مرد. (بقره : 282).

3- شهادت یک مرد و یک زن. ( سوره نور: 6 - 9)، اگر مردی همسرش را متهم به زنا کند و یا بالعکس، زنی شوهرش را بدان متهم کند - و در این حالت شاهدی وجود نداشته باشد- خود مرد و زن باید در حضور قاضی بر یکدیگر شهادت دهند.

4- شهادت زن بدون مرد. (المغنی لابن قدامه، ج 10، ص 137؛ بدایة المجتهد لابن رشد، ج 4، ص 248)، در این خصوص حدیث صحیحی از پیامبراکرم (صلی الله علیه و سلم) در صحیح بخاری (ج 7، ص 10 ح 5104) روایت شده است. و عامر شعبی، ابراهیم نخعی و حسن بصری و ... بدان فتوا داده‌اند و این قول جمهور قریب به اتفاق علمای اسلام است. الله اعلم.

پروفسور ایرا ماروین لاپیدوس می‌گوید:

«آنچه که محمد را شخصیت بی‌نظیر تاریخ کرد و آنچه او را در جایگاه پیامبری نشاند، توانایی وی در انتقال بینش خود به اطرافیان بود؛ بدین‌سان مفاهیمی که از دیرباز برای همگان شناخته شده بود، غنایی تازه یافت و توانست زندگی دیگران را دگرگون کند، چنان که زندگی خود وی را نیز متحوّل کرده بود. این امر نه تنها از طریق موعظه مستقیم درباره‌ی خداوند، بلکه با متحول کردن زندگی خانوادگی و نهادهای مربوط به آن و با ارائه‌ی شعائر، آداب و رسوم اجتماعی و وفاداری سیاسی جدید میّسر شد. محمد پیامبری بود  که بینش دینی جدیدی را در کالبد یک جامعه‌ی کامل دمید.»

[تاریخ جوامع اسلامی از آغاز تا قرن هجدهم، ایرا ماروین لاپیدوس، ترجمه محمود رمضان زاده، (مشهد:بنیاد پژوهش‌های اسلامی، چاپ اول، 1376)، ص 75.]

فیلیپ آدلر « Philip Adler» در کتاب «تمدن‌های عالم» می‌گوید:

1«دانشگاه مخلوق مسلمانان است. قدیمی‌ترین دانشگاه دنیا که هنوز هم به منزله‌ی نهاد آموزش عالی فعالیت می‌کند دانشگاه قاهره است که روحانیان مسلمان در سده‌ی نهم میلادی / دوم هجری قمری آن را به عنوان حوزه‌ی مطالعات دینی پی ریزی کردند. مدت‌ها پیش از آنکه نام ارسطو و افلاطون به گوش مسیحیان غربی برسد، مسلمانان در خاورمیانه ارزش یافته‌های علمی یونان کلاسیک را تشخیص دادند و در حفظ و گسترش آن کوشیدند. طالبان فلسفه و علومِ متنوع دیگر در آکادمی‌های بغداد و سایر مراکز اسلامی گرد می‌آمدند و در تحریرات استادان یونانی مداقه و بحث می‌کردند. ... علمای اسلام عظمت فکری ارسطو را به اتباع مسیحی خود در اسپانیا منتقل کردند که به نوبه‌ی خود آن را در سده‌های دوازدهم و سیزدهم به سایر مسیحیان ساکن اروپا انتقال دادند. سهم مسلمانان در پیشرفت علم، گزینشی اما مهم بود. دنیای اسلام در زمینه‌ی علوم پزشکی از تمام جنبه‌های این علم در تمدن مغرب زمین بسیار جلوتر بود. مخصوصاً باید از داروسازی و فیزیولوژی و کالبدشناسی و بالاتر از همه در چشم پزشکی و علوم بصری به‌عنوان نقاط قوت طب اسلامی یاد کنیم. در زمینه‌ی جغرافیا نویسندگان عرب و ایرانی و سیاحان اطلاعات فراوانی درباره‌ی دنیای شناخته شده و دنیایی که تا آن زمان اطلاعاتی از آن در اختیار نبود، فراهم آوردند و در پیشرفت این علم سهم مهمی بازی کردند. مسلمانان در زمینه‌ی نجوم و احکام نجوم سنت‌های نظاره‌گری دقیق و میراث دانشمندان خاور نزدیک را قوت بخشیدند و گستراندند. در حوزه‌ی ریاضیات، نظام عددی هند باستان را بسط دادند و منطقی کردند و "ارقام عربی" را ساختند که هنوز هم کاربرد جهانی دارد؛ همچنین مفهوم جبر و نظام ده دهی را به دنیای غرب هدیه کردند. ابن سینا، طبیب و دانشمند عالیقدر، از برجسته‌ترین عالمان دنیای اسلام، در اروپای قرون وسطا صاحب منزلت بود؛ از زمره‌ی علمای دیگر در زمینه فلسفه باید از الکندی و  ابن رشد و در زمینه‌ی ابداعات جراحی و طب از زهراوی یاد کنیم.» [1]

2«طب اسلامی بسیار پیشرفته‌تر از روش‌های طبی در اروپای قرون وسطا بود؛ به رغم خصومت میان مسیحیت و اسلام، اطبای عرب مکرر برای تدریس به اروپا دعوت می‌شدند. پزشکان مسلمان خاصه در جراحی چشم و قطع اندام مهارت داشتند.»

پی‌نوشت‌ها

[1] تمدن‌های عالم، فیلیپ جی آدلر، ترجمه محمدحسین‌آریا، (تهران: امیر کبیر، چاپ دوم، 1387)، ج1، ص 235.

[2] منبع قبل، ج1، ص 235.

خانم کارن آرمسترانگ (Karen Armstrong) می‌گوید: 

«اگر ما محمد را از همان دیدگاهی که چهره‌های بزرگ تاریخی را می‌نگریم ببینیم، به راحتی به این باور خواهیم رسید که او بزرگ‌ترین نابغه‌ی طول تاریخ بشر بوده است.»

[محمد، زندگی‌نامه پیامبر اسلام، کارن آرمسترانگ، ترجمه کیانوش حشمتی، (تهران: انتشارات حکمت،1383)، ص 63.]

ویل دورانت در  کتاب «تاریخ تمدن» می‌گوید:

«اگر بزرگی را به میزان اثر مرد بزرگ در مردمان بسنجیم، باید بگوییم؛ محمد از بزرگ‌ترین بزرگان تاریخ است.»

[تاریخ تمدن، ویل دورانت، ترجمه احمد آرام و دیگران، (تهران: اقبال، فرانکلین، 1337)، ج 4، ص 222]

در مقاله ای در سایت «مرکز ملی اطلاعات زیست‌فناوری آمریکا» تحت عنوان «اسلام چگونه پزشکی را متحول کرد» می‌خوانیم:

علاوه بر یادگیری و انتشار علوم سایر فرهنگ‌ها، دانشمندان مسلمان اکتشافات و ابداعات زیادی در زمینه‌های ریاضی، نجوم، شیمی، کشاورزی، معماری، متالوژی (علم استخراج و شناخت و فناوری کار با فلزات) و نساجی داشته‌اند.

https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC1322233/

خطبه عمر فاروق در آغاز فرمانروایی :

"إنّی عبدُٗ ضعیفُٗ إلّا ما أعانَ اللهُ و لن یُغَیّرُنی الذی وُلّیتُ مِن خلافتکم مِن خُلُقی إن شاء الله؛فإنّما العظمةُ للهِ و لیس للعِباد فیها شیءُٗ؛ فلا یَقولنَّ أحَدُٗ مِنکُم أنَّ عُمَرَ بنَ الخطّاب تَغَیَّرَ مُنذُ وُلّیَ إِم٘رَةَ المؤمنین؛ أیّما رجلُٗ کانت له حاجةُٗ أو ظُلِمَ بمظلمةِِ أو عَیّبَ علینا فی خُلُقِِ،فَل٘یُؤَدّی إلینا؛ فإنّما أنا آمُرُٗ مِنکم و لن٘ یَحمِلنی سلطانی الذی أنا علیه أن أتعظّم علیکم أو أَغلق بابی دونَکم".

من بندەای ناتوانم مگر در آن چه الله یاری کند و به امید الله، خلیفه شدنم چیزی از خُلق و خویم را تغییر نخواهد داد؛شُکوه و بزرگی در انحصار آفریدگار است و بندگان سهمی از آن ندارند؛پس مبادا کسی بگوید که عمر از زمان تصدّیِ خلافت،تغییر کرده است؛ هر شخصی نیازی داشت یا حقّی از او ضایع شد یا عیبی در عملکرد ما دید،آن را به ما گزارش کند؛فرمانروایی و قدرت من از شماست و قدرتی که دارم هیچگاه سبب نخواهد شد که بر شما گردن فرازی کنم یا درِ سرایم را به رویتان ببندم.

- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -

باقَلّانی،مناقب الأئمة الأربعة،ص629،بیروت:دار المنتخب العربی، چاپ اول، 1422ق 

یهودیان اسپانیا همواره در پیشرفت بودند تا آنکه در سال 1492م فردیناند غرناطه را فتح کرد و تمام عرب ها را از اسپانیا بیرون ریخت؛یهودیان شبه جزیره  (اسپانیا ) که در زیر لوای محبت مسلمانان فاتح،آسوده و آزاد می زیستند دچار محنت تفتیش عقاید گردیدند و مجبور شدند که یکی از دو راه را برگزینند: یا غسل تعمید کرده به مذهب مسیح درآیند و یا از اموال خود چشم پوشیده، راه دیار دیگر پیش گیرند!

- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -

ویل دورانت،تاریخ فلسفه،ص205،ترجمه زریاب خویی،شرکت سهامی کتابهای جیبی،چاپ هفتم،1357ش.

نیاز تمدن امروز؛ شناخت و چیستی خلقت انسان

آلکسیس کارل (Alexis Carrel) زیست شناس فرانسوی و برنده‌ی جایزه‌ی نوبل می‌گوید: 

«در حقیقت تمدن امروز موجباتی فراهم می‌ساخته است که بدون اینکه علت آن را بدانیم زندگی ما از هر حیث مشکل شده، تشکیلات سیاسی و اقتصادی و اجتماعی ما به غیر از نگرانی و ناراحتی خیال برای ما فایده‌ای ندارند. تنها چاره این همه بدبختی‌ها شناسائی عمیق خودمان است اگر ما خودمان را خوب شناختیم و دانستیم برای چه خلق شده‌ایم و از دنیا چه می‌خواهیم آن وقت خواهیم فهمید چه عواملی برای آسایش بدن ما لازم است.»

[انسان موجود ناشناخته، آلکسیس کارل، ترجمه عنایت، (تهران: انتشارات شهریور، چاپ دوم، بی‌تا)، ص 22]

بازرگانی و ثروتمندی در اسلام و نتیجه‌ی توجه اسلام به آن در جامعه

فلیپ آدلر «Philip Adler » می‌گوید:

«در دنیای اسلام مخصوصاً بازرگانی کاملاً تکامل پیدا کرد؛ و تأیید قرآن در حفظ "شرافت و شأن تجارت" عموماً رعایت می‌شد. مسلمانان مؤمن عیبی در کسب ثروت نمی‌دیدند و بر خلاف مسیحیان و بوداییان، انسانِ دولتمند را شایسته‌ی برکات خداوند و لایق زندگی مرفه می‌شمردند. اما ثروتمندان وظیفه داشتند فقیران را از ثروت خود بهره‌مند کنند. بیشتر مدارس و بیمارستان‌ها و یتیم‌خانه‌ها و نظایر آن در مناطق مسلمان‌نشین حتی امروز هم نشانه‌هایی از خیرات و موقوفات شخصی هستند و بنیادهایی به شمار می‌روند که از طریق هدیه‌های مردم تأسیس شده‌اند؛ اهدای این قبیل مؤسسات از طریق وصیت در بین مسلمانان بسیار رواج دارد.» 

[تمدن‌های عالم، فیلیپ جی آدلر، ترجمه محمدحسین‌آریا، (تهران: امیر کبیر، چاپ دوم، 1387)، ج1، ص 238.]

سِر پِرسی سایکس (Sir Percy Sykes) در کتاب «تاریخ ایران» می‌نویسد:

«به عقیده‌ی شخصی من، محمد در میان عالم بشریت بزرگترین انسانی است که با یک مرام عالی تمام هم خود را مصروف این داشت که شرک و بت‌پرستی را از ریشه منهدم ساخته و به جای آن، افکار بلند اسلام را برقرار سازد.»

[تاریخ ایران، سِر پِرسی سایکس، ترجمه‌ی سید محمد فخر داعی گیلانی، نشر افسون، ج 1، ص 726]

امام شافعی در شرح آیه مشهور اطاعت می فرماید: 

"کل من کان حول مکة من العرب لم یکن یعرف إمارة، وکانت تأنف أن یعطی بعضها بعضا طاعة الإمارة. فلما دانت لرسول الله بالطاعة، لم تکن ترى ذلک یصلح لغیر رسول الله. فأُمروا أن یطیعوا أولی الأمر الذین أمَّرهم رسول الله، لا طاعة مطلقة، بل طاعة مستثناة، فیما لهم وعلیهم":

"قبایل عرب اطراف مکه،با فرهنگ حکومت آشنایی نداشتند و فرمانبرداری از یکدیگر را عار می پنداشتند و اگر هم فرمانروایی پیامبر  (صلی الله علیه وسلم) را گردن نهادند، این امتیاز را ویژه ایشان و غیرقابل تسری به دیگران می انگاشتند؛از این رو،فرمان یافتند که بر اساس حقوق و وظایف، از والیان مورد تأیید شریعت محمدی نیز اطاعت کنند؛البته اطاعت مشروط و استثنایی و نه به صورت مطلق".

الشافعی، الرسالة، ۱/۷۹

پرفسور موشه شارون استاد دانشگاه اورشلیم در فلسطین اشغالی که یک مستشرق یهودی است می گوید:

در اینجا یک سوال وجود دارد که نگرش اسلام نسبت به تاریخ چگونه است؟ در حقیقت اگر ما اصل و اساس تاریخ را بررسی کنیم می بینیم که تمام تاریخ متعلق به اسلام است بدین معنی که تمام چهره های اصلی تاریخ اساسا مسلمان بوده اند در حقیقت این ها چیز هایی می گویند که حقیقت ندارد و البته شاید خودشان هم ندانند که این انبیاء نیز مسلمان بوده اند حقیقتا از آغاز پیدایش زمین یک دین وجود داشته است و آن هم اسلام است و اگر یک نفر بگوید این مکان متعلق به سلیمان است و این پرستشگاه را سلیمان ساخته است خوب یک مسلمان به تو می گوید تو راست می گویی ولی فراموش نکن سلیمان مسلمان بود و داوود هم مسلمان بود و ابراهیم و اسحاق و عیسی علیهم السلام هم مسلمان بودند و این اثبات می کند که (افراد تاثیر گذار )تاریخ مسلمان بوده اند و تو می دانی که با اسلامی بودن تاریخ می شود به مقوله اسلامی بود جغرافیا رسید؟ در هر مکانی که ارتباطی میان انبیاء و یا انسان های شاخص وجود داشته است که همه مسلمان بوده اند آن مکان یک مکان اسلامی محسوب می شود و اگر اسلام قبل از محمد صلی الله علیه و سلم در آن مکان وجود نداشته باشد منظورم از این مکان ها بخش هایی از خاورمیانه و یا سایر مکان ها که امروزه اسلام در آنها جریان ندارد همه این مکان ها باید آزاد شوند نه اینکه اشغال شوند نه باید آزاد شوند و اسلام در دوران محمد صلی الله علیه و سلم و یا دوره های مختلف در تاریخ به عنوان یک آزادی بخش ظاهر شده است اسلام یک اشغال گر نیست و اگر فردی مکانی را اشغال کند آن فرد از مسلمانان نیست بلکه افرادی دیگر هستند پس اسلام اشغال گر نیست بلکه تنها آزادی و آزاد سازی مختص به اسلام است.

لینک خبر از سایت اسرائیل آنلاین

 https://www.israelnationalnews.com/News/News.aspx/148027

ماکسیم رودنسون فرانسوی:

از یک دوره معین به بعد،دنیای شرق در هر زمینه ای از نظر فنی(یا تکنولوژیکی ) در سطح پایین تر از اروپا قرار گرفت که علت آن را نمی توان در اسلام جستجو کرد؛ این امر، نخست از آن رو روشن است که در عصر پیش از این دوره، برتری فنی شرق اسلامی بر اروپا به گونه ای چشمگیر آشکار بود و اقتباس های متعدد اروپا از مسلمانان  در این زمینه،خود به خوبی گواه این برتری است. ..در آیین اسلامی چیزی نمی توان یافت که به عنوان بازدارنده فعالیت فنی عمل کرده باشد؛ لویی گارده از مراجع تحقیق در این زمینه  (یعنی در زمینه رابطه اسلام و پیشرفت تمدنی) گفته است:ممکن نیست که مطالعه علوم عملی و توسعه تکنولوژی و ابزار فنی،با اصول عقاید اسلامی مغایر بوده باشد.

 - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - 

اسلام و سرمایه داری، ترجمه محسن ثلاثی، ص ۱۴۵،شرکت سهامی کتاب های جیبی، چاپ اول.

▪ بار دیگر عظمت قرآن اثبات شد

همه‌ی سایت‌های علمی و خبری دنیا از جمله Tech Times و Forbes و Science Daily و ZME Science و The Scotsman و Mirror و Daily Mail و Medical Daily و Newser و...14 نوامبر 2016 در خبری که همه را شوکه کرد رسما اعلام کردند:

نوشیدن مشروبات مست کننده نه تنها برای رشد مغز بسیار خطرناک است بلکه عملکرد مغز در نسل‌های آینده را نیز تحت تاثیر قرار می دهد و فرزندان شخصی که مشروب مصرف می کنند به طور بالقوه در معرض اختلالات متابولیکی, افسردگی,  اضطراب و ... قرار می گیرند. مصرف مشروب باعث رخ دادن تغییراتی مخرب در ژن‌های موجود در مغز فرزندان شخص شراب خوار می شود( کسانی که مشروب می نوشند نه تنها به مغز خودشان آسیب می زنند بلکه باعث رخ دادن تغییراتی مخرب در مغز فرزندان و نسل های آینده‌ی خود می شوند).

پ.ن: جالب اینکه خداناباوران ساده اندیش ایرانی ادعا می کردند که مشروب نه تنها ضرر ندارد بلکه فواید زیادی هم دارد! به خیال خام خود می خواستند با این ادعاها عظمت قرآن را زیر سوال ببرند. خداوند در قرآن بندگان را از نوشیدن مشروب منع کرده و اکنون دانشمندان به این نتیجه رسیده اند که نوشیدن مشروب نه تنها مانع از رشد مغز می شود بلکه مغز فرزندان و نسل‌های آینده را هم تحت تاثیر مخرب قرار می دهد. اکنون گوشه‌هایی از دلایلی که خداوند مشروب را منع کرده آشکار شده است. و این عظمت قرآن را نشان می دهد.

لینک این خبر که 14 نوامبر 2016 منتشر شده است در Tech Times:

http://www.techtimes.com/articles/185923/20161115/teenage-binge-drinking-can-affect-brain-function-in-future-children.htm

لینک خبر Newser:

http://www.newser.com/story/234055/when-teens-binge-drink-it-could-impact-their-future-kids.html

لینک خبر در Science Daily:

https://www.sciencedaily.com/releases/2016/11/161114140611.htm

لینک خبر در Mirror:

http://www.mirror.co.uk/news/uk-news/binge-drinking-teen-increases-risk-9258796

لینک خبر در Daily Mail:

http://www.dailymail.co.uk/health/article-3935356/Why-really-shouldn-t-binge-drink-Heavy-drinking-teenager-puts-future-children-s-brain-function-risk.html

لینک خبر در ZME Science:

http://www.zmescience.com/science/teenage-binge-drinking-16112016/

لینک خبر در The Scotsman:

http://www.scotsman.com/news/binge-drinking-could-damange-brains-of-future-children-1-4287380

لینک خبر در Forbes:

http://www.forbes.com/sites/alicegwalton/2016/11/14/could-teenage-drinking-affect-the-brains-of-future-generations/#51146d3b31d4

لینک خبر در Medical Daily:

http://www.medicaldaily.com/binge-drinking-may-cause-genetic-changes-future-children-increasing-risk-404353

کرّامیه گروهی منسوب به محمد بن کرام سجستانی بودند که جعل حدیث را جایز می‌شمردند و به حدیث «من کذب علی متعمدا لیضل به الناس» استدلال می‌کردند و بعضی از آنان می‌گفتند که مقصود از حدیث آن نیست که هرکس بر پیامبر (صلی الله علیه وسلم) دروغ ببندد، بلکه معنایش آن است که کسی بگوید ایشان -نعوذ بالله- شاعر یا مجنون هستند! همچنین بعضی از آنان گفته‌اند که ما بر ایشان دروغ نمی‌بندیم، اما به نفع ایشان و دین دروغ می‌گوییم!

(رک: تدریب الراوی للسیوطی، جلد  اول، صفحه‌ی ۳۳۴)

فلیپ آدلر «Philip Adler  »  در کتاب «تمدن‌های عالم» می‌گوید:

«انتشار اسلام نه تنها سریعترین گسترش دین در تاریخ مذاهب جهان است بلکه در سال‌های بعد از آن توانست همچنان به نشر خود ادامه دهد. [...] انتشار رعدآسای اسلام بیرون از شبه جزیره‌ی عربستان، تمدن جدیدی آفرید که سایه خود را تا سده‌ی دوازدهم میلادی بر قسمت اعظم دنیا گستراند و در سده‌ی چهاردهم نیز به اروپای مسیحی بال گشود.»

[تمدن‌های عالم، فیلیپ جی آدلر، ترجمه محمد حسین‌ آریا، (تهران: امیر کبیر، چاپ دوم، 1387)، ج1، ص 231]

ریچارد داوکنیز خداناباور مشهور بریتانیایی می گوید: با یک اسرائیلی مشغول صحبت کردن بودم و او گفت که به خاطر ظلم هیتلر مجبور به ساختن یک دولت شدیم چرا که متوجه شدیم واقعا هیچ کس حامی ما نیست من هم گفتم:خوب چرا فلسطینی ها باید جواب جنایت هیتلر را بدهند؟ چرا ماداگاسکار و یا جای دیگری را انتخاب نکردید؟.... فرد اسرائیلی خطاب به داوکنیز می گوید بهتر است بحث را عوض کنیم.

 https://www.huffingtonpost.co.uk/richard-dawkins/richard-dawkins-rape-tweets_b_5633885.html 

جالب تر اینکه هاوکنیگ دیگر خداناباور مشهور بریتانیایی هم از جمله مخالفین اسرائیل بود و عضو کمیته تحریم آکادمیک اسرائیل بود.

 http://www.bbc.com/persian/world/2013/05/130508_em-hawking-israel-boycott                                                                             

نکته جالب اینجاست که خداناباوران ایرانی از جمله حامیان و مدافعان فکری اسرائیل هستند!!! خوب چرا وقتی داوکنیز  و یا هاوکنیگ می گوید خدا وجود ندارد ملحدین آن را می پذیرند ولی وقتی اینها از اسرائیل انتقاد می کنند ملحدین ایرانی در مخالفت می گویند ما مرجعی نداریم؟!!!!!

در کتاب مـقدس مسلمانها(قرآن کریم) برای تــمام مــردها و زن ها « یــک زن » به عنوان الگو معرفی شده است:

وضَرَبَ اللَّهُ مَثَلًا لِلَّذِینَ آمَنُوا امْرَأَتَ فِرْعَوْنَ 

و براى کسانى که ایمان آورده‏ اند الله همسر فرعون را مَثَل آورد.

سوره التحریم:۱۱

"مقام زن والاست".

چنین به نظر می‌رسد که اروپاییان سده‌های شانزدهم، هفدهم و هجدهم میلادی به شمار بسیار اندکی از اندیشه‌های برجسته ریاضی دست یافته بوده‌اند.بررسی دست‌نوشته‌های کشف‌شده نشان می‌دهد که ریاضی‌دانان مسلمان در حدود ۴۰۰ سال پیش از زمان یادشده، محاسبات پیچیده‌ای انجام می‌داده‌اند. بسیاری از آن ریاضی‌دانان، ایرانی یا عراقی بوده و در حدود سال ۱۸۴ ه.ق در بیت‌الحکمه مرکز دانشگاهی بغداد، پرورش یافته‌اند. درباره بیت‌الحکمه در همین فصل مطالبی می‌خوانید.

خوارزمی با وارد کردن جبر به ریاضیات دوره درخشان تاریخ ریاضی را آغاز کرد. پی بردن به اهمیت این اندیشه‌ی نوین او اهمیت بسیار دارد. در واقع، جبر، در اندیشه‌های ریاضی یونانی که در پایه هندسه استوار بودند، حرکتی انقلابی ایجاد کرد.

جبر تئوری وحدت‌بخشی بود که اعداد گویا، اعداد گنگ و اندازه‌های هندسی را به هم پیوند می‌داد؛ به ریاضیات بُعد کاملاً جدیدی می‌بخشد و مسیری برای پیشرفت و ایجاد مفاهیم گسترده‌تر ایجاد می‌کرد. یکی دیگر از فواید مهم ورود اندیشه‌های جبری به ریاضیات به وجود آمدن روشی تازه در این علم بود؛ روشی که تا آن زمان وجود نداشت.

بعدها پرچم جبر به دست یکی از شاگردان خوارزمی، به نام کرجی متولد سال ۳۴۲ ه.ق افتاد. بسیاری معتقدند که او جبر را برای نخستین‌بار به طور کامل از عملیات هندسی آزاد ساخت و عملیات حسابی را -که امروزه مرکز جبر به شمار می‌رود- جانشین آن کرد. کرجی نخستین کسی بود که یک جمله‌ای های x، x به توان 2، یک xاُم و...  را تعریف و حاصل آن‌ها را قانونمند کرد. او مدرسه جبر را که چندصدسال شکوفا بود، بنیان نهاد. دویست سال پس از مرگ کرجی، ابونصر سموئل بن یحیی مغربی، دانشمند سده ششم هجری که یکی از مهم‌ترین شاگردان مدرسه به حساب می‌آید، برای نخستین‌بار جبر را چنین دقیق توصیف می‌کند: «.... عملیاتی روی مجهولات با استفاده از ابزارهای حساب، به همان روشی که در عملیات حساب روی معلومات انجام می‌شود.

دومین کسی که در پیشبرد جبر سهم بسزایی داشته، عمر خیام شاعر و حکیم نیشابوری متولد سال  ۴۴۰ ه.ق بوده است. او رده بندی کاملی از معاملات درجه سوم با راه حل های هندسی از طریق مقاطع مخروطی ایجاد کرد.

کتاب:۱۰۰۱ اختراع || «میراث مسلمانان در جهان»

نویسنده: پروفسور سلیم الحسنی 

مترجمین: افسانه حجتی طباطبایی، سیاوش شایان، سعید علی تاجر، محمد کرام الدینی، منصور ملک عباسی