یَا أَیَّتُهَا النَّفْسُ الْمُطْمَئِنَّةُ
ای روح آرام یافته.
وَلَا أُقْسِمُ بِالنَّفْسِ اللَّوَّامَةِ
و به نفس ملامتگر سوگند می‌خورم.
امام مجاهد بن جبر/ نفس لوامه را اینگونه توصیف می‌کند:
«نفس لوامه آن است که بر چیزی که از دست رود، پشیمان شده و به سرزنش می‌پردازد، خود را بر انجام کار ناشایست توبیخ کرده که چرا این کار را انجام دادی؟ و بر آنجام کار خیر نیز خود را سرزنش می‌کند که چرا بسیار انجام ندادی؟».
تفسیر قرطبی: ۶۳/۱۹
وَلَا أُقْسِمُ بِالنَّفْسِ اللَّوَّامَةِ
و به نفس ملامتگر سوگند می‌خورم.
« وَالَّذِینَ یَبِیتُونَ لِرَبِّهِمْ سُجَّدًا وَقِیَامًا »
(بندگان خاص الله رحمان )کسانی هستند که شب را در حال سجده و قیام ( با نماز تهجد) سپری می کنند.[ الفرقان / ۶۴ ]
ابن عباس رضی الله عنهما در تفسیر این آیه می فرماید:
« من صلی رکعتین أو أکثر بعد العشاء فقد بات لله ساجدا أو قائما »
هر فردی که بعد از نماز عشاء دو رکعت یا بیشتر (نماز تهجد ) به جای بیاورد مسلما مشمول آیه شده و شب را برای الله سبحانه و تعالى در سجده و قیام سپری کرده است.
[ تفسیر القرطبی ۷۲/۱۳ ]
فقط از الله بخواه
إِنَّهُ هُوَالسَّمِیعُ الْعَلِیمُ
«همانا او (الله) شنوای دانا است» (فصلت/۳۶)
وَ هُوَ عَلى کُلِّ شَیْ ءٍ قَدِیرٌ
«و او (الله) بر هر چیزى تواناست» (ملک/۱)
نَحْنُ أَقْرَبُ إِلَیْهِ مِنْ حَبْلِ الْوَرید
«ما از رگ گردن به شما نزدیکتریم» (ق/۱۶)
هُوَ أَرْحَمُ الرَّاحِمِینَ
«او (الله) مهربانترین مهربانان ست» (یوسف/۶۴)
ادْعُونِی أَسْتَجِبْ لَکُمْ...
«مرا بخوانید،تا شما را اجابت کنم» (غافر/۶۰)
ألَیْسَ اللَّهُ بِکَافٍ عَبْدَهُ...
آیا الله برای بنده اش کافی نیست؟ (زمر/۳۶)
مردی از اهل شام که فردی نیرومند و دلیر نیز بود،گاه گاه نزد عمر بن خطّاب می رفت؛مدّتی خبری از وی نشد؛عمر احوالش را جویا شد؛آشنایان گفتند یا امیرالمؤمنین گرفتار شرابخواری گشته است!
عمر کاتب خویش را فراخواند و فرمود بنویس:
"از عمر بن خطاب به فلان بن فلان!
سلام علیک
آفریدگار متعال را می ستایم که کسی جز او لیاقت خدایی ندارد،آمرزندهٔ گناه،توبەپذیر،سختگیر و نیرومند است و هیچ خدایی جز او شایستگی ندارد و بازگشت به سوی او خواهد بود:(غافِرِ الذّنبِ قابِلِ التّوبِ شدیدِ العِقابِ ذی الطَّولِ لا إله إلّا هو، إلیهِ المَصیر )!
سپس به یارانش فرمود دست به دعا بردارید و از الله متعال بخواهید که توفیق ترک گناه به برادرتان عنایت فرماید و توبەاش را بپذیرد!
نامهٔ خلیفهٔ عادل که به دست آن شخص رسید،فوراً آن را خواند و مرتّباً عبارت "آمرزندهٔ گناه،توبەپذیر و سختگیر" را تکرار می کرد و با خود گفت:مرا از کیفرش بر حذر داشته و در عین حال وعدهٔ آمرزش نیز داده است! این را می گفت و می گریست و در نهایت،شرابخواری را ترک کرد و دیگر به سراغش نرفت!
خبر توبهٔ مرد شامی که به عمر فاروق رسید،خوشحال شد و گفت:
شما نیز همین طور رفتار کنید؛برادرتان که دچار لغزشی شد،او را راهنمایی کنید و به مسیر درست بازآورید و از الله بخواهید توفیق توبه را نصیبش گرداند و هیچ گاه شیطان را بر ضدّ برادرتان یاری نکنید!
تفسیر ابن کثیر،ذیل آیه ۳ سوره غافر.
در کتاب مـقدس مسلمانها(قرآن کریم) برای تــمام مــردها و زن ها « یــک زن » به عنوان الگو معرفی شده است:
وضَرَبَ اللَّهُ مَثَلًا لِلَّذِینَ آمَنُوا امْرَأَتَ فِرْعَوْنَ
و براى کسانى که ایمان آورده اند الله همسر فرعون را مَثَل آورد.
سوره التحریم:۱۱
"مقام زن والاست".
📖 #تلنگر_و_تدبر
﴿إِنَّ لَکَ أَلَّا تَجُوعَ فِیهَا وَلَا تَعْرَىٰ﴾
(برای تو در آنجا (بهشت) این [امتیاز] است که نه گرسنه می‌شوی و نه برهنه می‌مانی).
▪ گرسنگی را با برهنگی یکجا آورده زیرا گرسنگی ذلت پنهان است و برهنگی ذلت آشکار.
[طه ۱۱۸-تفسیر ابن کثیر]
واعتصموا بحبل الله جمیعاً { آل عمران ' ۱۰۳ }
و همگی به ریسمـان الله چنگ زنیـد
عبدالله بن مسعود رضی الله عنه:منظور از ریسمان الله در این آیه قُـرآن است.
[ سنن ابن منصور | ٤٩٣ ]
﴿وَقُل رَّبِّ زِدْنِی عِلْمًا﴾
(و بگو: پروردگارا بر علمم بیفزای)[طه ۱۱۴]
ابن حجر رحمه الله می‌گوید: دلالت این آیه بر فضیلت علم واضح است، زیرا الله پیامبرش را تنها به افزون خواهی از علم امر کرده نه چیزی دیگر.
[فتح الباری]
برخی گمان می‌کنند «میانه‌روی» یعنی ایستادن میان حق و باطل تا از انتقاد همه در امان بمانند!
﴿...یُرِیدُونَ أَن یَأْمَنُوکُمْ وَیَأْمَنُواْ قَوْمَهُمْ کُلَّ مَا رُدُّوَاْ إِلَى الْفِتْنِةِ أُرْکِسُواْ فِیِهَا...﴾
(می‌خواهند از شما آسوده‌خاطر و از قوم خود [نیز] ایمن باشند؛ هر بار که به فتنه بازگردانده می‌شوند با سر در آن فرو می‌روند). [نساء: ۹۱]
انسان صادق به خود رسالت نگاه می‌کند، اما متکبر پیروان آن را می‌بیند؛ اگر از آنان بدش آمد از خود رسالت نیز بدش می‌آید:
﴿...قَالُواْ إِنَّا بِمَا أُرْسِلَ بِهِ مُؤْمِنُونَ (۷۵) قَالَ الَّذِینَ اسْتَکْبَرُواْ إِنَّا بِالَّذِیَ آمَنتُمْ بِهِ کَافِرُونَ
«[مستضعفان] گفتند: ما به آنچه وی (صالح) بدان رسالت یافته است مؤمنیم (۷۵) کسانی که استکبار ورزیدند گفتند: ما به آنچه شما بدان ایمان آوردید کافریم».[اعراف: ۷۵-۷۶]
والدین به سبب فرزندان، و فرزندان به سبب والدین خود روزی داده می‌شوند. این برکتی است متبادل:
﴿...نَّحْنُ نَرْزُقُکُمْ وَإِیَّاهُمْ...﴾ [انعام: ۱۵۱]
(ما شما (پدران) و آنان (فرزندان) را روزی می‌دهیم)
﴿...نَّحْنُ نَرْزُقُهُمْ وَإِیَّاکُم...﴾ [اسراء: ۳۱]
(ما آنان (فرزندان) و شما (پدران) را روزی می‌دهیم).
ملائکه تسبیح پروردگار می‌گویند اما برای خود استغفار نمی‌کنند چرا که مرتکب گناه نمی‌شوند:
﴿...وَالْمَلَائِکَةُ یُسَبِّحُونَ بِحَمْدِ رَبِّهِمْ وَیَسْتَغْفِرُونَ لِمَن فِی الْأَرْضِ...﴾
(و ملائکه به ستایش پروردگارشان تسبیح می‌گویند و برای کسانی که در زمین هستند درخواست مغفرت می‌کنند») [شوری: ۵]
برای کسی که گناهش بسیار است شایسته این است که استغفارش بیشتر از تسبیح باشد.
شکر نعمت از اسباب هدایت به سوی حق و پایداری بر آن است. نزدیک‌ترین مردم به الله کسی است که بیشتر نعمت او را شکر می‌گزارد:
﴿شَاکِرًا لِّأَنْعُمِهِ اجْتَبَاهُ وَهَدَاهُ إِلَى صِرَاطٍ مُّسْتَقِیمٍ﴾
(نعمت‌های او را شکرگزار بود [الله نیز] او را برگزید و به راهی راست هدایتش کرد).
[نحل: ۱۲۱]
بسیاری از مردم هنگام گسترش باطل، با وجود قدرت بیان سکوت می‌کنند و این را پایین‌ترین درجهٔ سلامت می‌دانند، حال آنکه این اشتباه است. الله تعالی می‌فرماید:
﴿سَمَّاعُونَ لِلْکَذِبِ﴾
(پذیرا و شنوای دروغ هستند)[مائده: ۴۲]
یعنی در برابر باطل سکوت می‌کنند.
نماز آرامش‌بخش درون و باعث اعتدال انسان و از حد خارج نشدن او به هنگام تغییرات دنیا و ناگواری‌های آن است:
﴿إِنَّ الْإِنسَانَ خُلِقَ هَلُوعًا (۱۹) إِذَا مَسَّهُ الشَّرُّ جَزُوعًا (۲۰) وَإِذَا مَسَّهُ الْخَیْرُ مَنُوعًا (۲۱) إِلَّا الْمُصَلِّینَ﴾
«بی‌شک انسان بسیار آزمند [و بی‌تاب] آفریده شده (۱۹) اگر صدمه‌ای به او رسد عجز و لابه کند (۲۰) وچون خیری به او رسد بخل ورزد (۲۱) به جز نمازگزاران».[معارج: ۱۹-۲۲]
فضیل بن عیاض رحمه الله درباره آیه {لیبلوکم أیکم أحسن عملا} [هود:۷ فرمود:
«خالص‌ترین و درست‌ترین عمل؛ اگر خالص باشد ولی درست نباشد، مقبول نیست و اگر درست بود ولی خالص نبود، باز هم مقبول نیست. خالص آن است که برای الله باشد، و درست و صحیح آن است که مطابق سنت باشد.»
حلیة الأولیاء للأصبهانی، ج ۸، ص ۹۵
گریه به تنهایی دلیلی بر صداقت و پرهیزگاری شخص نیست.
برادران یوسف با مکر و حیله درحالی که او را در چاه انداخته بودند، برای راستگو جلوه دادن خودشان نزد یعقوب علیه السلام گریه کردند:
( وَجَاءُوا أَبَاهُمْ عِشَاءً یَبْکُونَ )
و (برادران یوسف) شبانگاه گریان به نزد پدرشان آمدند
یوسف (۱۶) Yusuf
آری به دروغ گریه کردند!
و چه بسیارند کلاهبرداران دینی ای که گریه‌های ساختگی می‌کنند!
دو سوره در قرآن با ویل آغاز شده است:
(وَیْلٌ لِلْمُطَفِّفِین) «وای به حال کاهندگان (از جنس و کالای مردمان به هنگام خرید و فروش با ایشان)»!
(وَیْلٌ لِکُلِّ هُمَزَةٍ لُمَزَةٍ) «وای به حال هر که عیبجو و طعنه‌زن باشد»!
آیه اول: در مورد اموال مردم است.
آیه دوم: در مورد آبروی مردم است.
پس مبادا آنها را نادیده بگیری و نزدیک شان شوی.
