| دفترچه

امامان تابعی، یحیی بن ابی کثیر و مکحول شامی هنگام نزدیکی رمضان چنین دعا می‌کردند:

«اللَّهُمَّ سَلِّمْنِی لِرَمضَانَ، وَسَلِّمْ رَمَضَانَ لِی، وَتَسَلَّمْهُ مِنِّی مُتَقَبَّلًا»

یعنی: خداوندا مرا سالم به رمضان برسان و رمضان را برایم [از گناه و مبطلات] سالم نگه دار و آن را پذیرفته از من تحویل بگیر.

[حلیة الأولیاء، الدعاء طبرانی]

مالک بن دینار رحمه الله می‌گوید:

«صدیقان هرگاه قرآن برایشان خوانده شود دل‌هایشان برای آخرت از شادی به شور افتد».

[حلیة الأولیاء: ۳۵۸]

مجاهد می‌گوید:

برای خدمتگزاری ابن عمر ـ رضی الله عنهما ـ با وی همراه شدم. او خدمتگزاری مرا می‌کرد!

[سیر أعلام النبلاء]

نوکیسگی را این گونه تعریف کرده اند:

قشری که از نظر در آمد به طبقه بالا و از نظر فرهنگی به طبقه پایین و حتی لمپن ها بسیار نزدیک است.

لمپن های فرهنگی، علاقه بسیاری به خودنمایی، دیده شدن، عرض اندام و نوچه پروری دارند. 

نو کیسه ها، از یک طبقه اجتماعی مبدا به یک طبقه اجتماعی مقصد پرتاپ شده اند. 

این پرتاب ناگهانی بر اثر یک اتفاق یا استفاده از رانت و شرایط و التهابات اقتصادی رخ می دهد.

آن ها، دیگر نه خود را به طبقه اجتماعی مبدا متعلق می دانند و نه با جایگاهی که اکنون کسب کرده اند، آشنایی دارند. 

یعنی از گذشته خود نفرت و از اکنون خود ترس و احساس حقارت دارند. 

نوکیسه برای این که به طبقه سابق خود ثابت کند که دیگر به آن ها تعلق ندارد و همچنین برای غلبه بر احساس حقارت خود در مقابل طبقه جدیدی که به آن پرتاب شده است، مجبور به تظاهر است و ساده ترین راه برای تظاهر، خرید دیوانه وار کالاهای لوکس، نمایش عروسی ها، میهمانی ها و خانه های آن چنانی شان است. 

اما فاجعه اصلی از جایی آغاز می شود که ما، فیلم و عکس عروسی ها، میهمانی ها، اتوموبیل ها و خانه های آن ها را از طریق پیام رسان ها و شبکه های اجتماعی برای همدیگر ارسال می کنیم. 

ما با این کار به مزدوران تبلیغاتی آن ها تبدیل می شویم که بی مزد و منت ، به هدفی که آن ها دارند نزدیکشان می کنیم. آن هدف چیزی نیست جز تظاهر و دیده شدن. جاهلان عصر جدید نوچه های جدید لازم دارند. 

عده ای با موبایل های شان، عکس و فیلم آن ها را به اشتراک می گذارند و افتخار نوچگی آن ها را پذیرا می شوند.

بسیاری از آگاهان از نوکیسه ها متنفرند. 

زیرا می دانند نوکیسه ها بر خلاف سرمایه دارها ی واقعی و قشر ثروتمند سنتی، سرمایه خود را نه در کار آفرینی که در دلالی صرف می کنند. آن ها منابع مالی جامعه را بر اساس بی لیاقتی به دست گرفته اند و بر این تنفر دامن می زنند. 

اما فاجعه بزرگ تر وقتی رخ می دهد که هنگام تماشای فیلم عروسی ها و پارتی های این دسته،خودمان را جای این افراد می گذاریم و بر زندگی سطحی و انگل گونه این افراد حسرت می خوریم.

با اندکی تلخیص و برگرفته از مف دا.

دیوانه‌ای را که «سعدون» نام داشت، گفتند: تو دیوانه‌ای یا فلانی؟

گفت: فلانی!

من نماز ظهر و عصرم را به جماعت خوانده‌ام، اما او نه به جماعت خوانده نه به تنهایی!

﴿وَقُل رَّبِّ زِدْنِی عِلْمًا﴾

(و بگو: پروردگارا بر علمم بیفزای)[طه ۱۱۴]

ابن حجر رحمه الله می‌گوید: دلالت این آیه بر فضیلت علم واضح است، زیرا الله پیامبرش را تنها به افزون خواهی از علم امر کرده نه چیزی دیگر.

[فتح الباری]

پندی کوتاه اما بسیار تاثیرگذار:

عبدالرحمن بن یزید به یکی از یارانش گفت: حالی که اکنون در آن هستی را برای لحظه‌ی مرگ مناسب می‌بینی؟

[تاریخ دمشق]

مکحول می‌گوید: از ابن عمر شنیدم که می‌گفت: بنده از الله طلب خیر (استخاره) می‌کند پس الله برایش برمی‌گزیند اما او نسبت به [انتخاب] پروردگارش عزوجل خشم می‌گیرد، سپس مدتی نمی‌گذرد که با دیدن عاقبت کار متوجه می‌شود [آنچه رخ داد] به خیر او بوده است.

[الزهد لنعیم بن حماد]

پی نوشت:منظور از استخاره،استخاره ای ست که بر اساس سنت باشد نه استخاره های عجیب نوآوری شده و بدعی امروزی که اصل و اساسی شرعی ندارند.

سلمة بن دینار رحمه الله می‌گوید:

ببین چه کارهایی انجام می‌دهی که به خاطر آن مرگ را بد می‌دانی [و خود را آماده نمی‌بینی] همان‌ها را ترک کن، سپس هر گاه از دنیا بروی زیان نمی‌بینی.

[سیر أعلام النبلاء]

تابعیِ بزرگوار، امام ابنِ سیرین ـ که در تعبیرِ خواب شهرتی بلند دارد ـ هرگاه کسی از او دربارهٔ خوابی می‌پرسید، به او می‌گفت:

«اتق الله في اليقظة لا يضرك ما رأيت في المنام.»

«در بیداری تقوای الهی پیشه کن؛ آن‌گاه آنچه در خواب دیده‌ای، به تو زیانی نخواهد رساند.»

حِلیةُ الأولیاء و طبقاتُ الأصفياء، ج ۲، ص ۲۷۳.

ابوداوود رحمه الله می‌گوید:

نزد کرز حارثی رفتم و او را گریان یافتم؛ گفتم: چه شده است؟

گفت: دیشب مقرر روزانه‌ام از قرآن را نخوانده‌ام و گمان می‌کنم این به سبب گناهی باشد که مرتکبش شده‌ام.

[حلیة الأولیاء: ۷۹/ ۵]

سلیمان بن عبدالملک، خلیفه‌ی قدرتمند اموی، از سَلَمَةُ بن دینار ــ از بزرگان تابعین ــ خواست که او را نصیحتی کند.

سلمه گفت: «نصیحتی می‌کنم و کوتاه هم می‌گویم:

"عَظِّمْ رَبَّكَ وَنَزِّهْهُ، أَنْ يَرَاكَ حَيْثُ نَهَاكَ، أَوْ يَفْقِدَكَ حَيْثُ أَمَرَكَ ".

«پروردگارت را چنان بزرگ و پاک بدان که نه تو را در جایی بیابد که از بودنت در آن نهی کرده، و نه در جایی نیابد که فرمان داده باشد در آن حضور داشته باشی.»

سنن دارِمی، ر ۶۷۳.

فضیل بن عیاض رحمه‌الله دربارهٔ دلیل زیبایی بهشت می‌گفت:

"حَسُنَتِ الْجَنَّةُ لِأَنَّ عَرْشَ رَبِّ الْعَالَمِينَ سَقْفُهَا."

بهشت زیباست، چون سقف آن، عرشِ رب‌العالمین است!

صفة الجنة، ابن أبي الدنيا، شم ۱۷.

برخی گمان می‌کنند «میانه‌روی» یعنی ایستادن میان حق و باطل تا از انتقاد همه در امان بمانند!

﴿...یُرِیدُونَ أَن یَأْمَنُوکُمْ وَیَأْمَنُواْ قَوْمَهُمْ کُلَّ مَا رُدُّوَاْ إِلَى الْفِتْنِةِ أُرْکِسُواْ فِیِهَا...﴾

(می‌خواهند از شما آسوده‌خاطر و از قوم خود [نیز] ایمن باشند؛ هر بار که به فتنه بازگردانده می‌شوند با سر در آن فرو می‌روند). [نساء: ۹۱]

انسان صادق به خود رسالت نگاه می‌کند، اما متکبر پیروان آن را می‌بیند؛ اگر از آنان بدش آمد از خود رسالت نیز بدش می‌آید: 

﴿...قَالُواْ إِنَّا بِمَا أُرْسِلَ بِهِ مُؤْمِنُونَ (۷۵) قَالَ الَّذِینَ اسْتَکْبَرُواْ إِنَّا بِالَّذِیَ آمَنتُمْ بِهِ کَافِرُونَ

«[مستضعفان] گفتند: ما به آنچه وی (صالح) بدان رسالت یافته است مؤمنیم (۷۵) کسانی که استکبار ورزیدند گفتند: ما به آنچه شما بدان ایمان آوردید کافریم». [أعراف: ۷۵-۷۶] 

والدین به سبب فرزندان، و فرزندان به سبب والدین خود روزی داده می‌شوند. این برکتی است متقابل:

﴿...نَحْنُ نَرْزُقُكُمْ وَإِيَّاهُمْ...﴾ [انعام: ۱۵۱]

(ما شما (پدران) و آنان (فرزندان) را روزی می‌دهیم)

﴿...نَحْنُ نَرْزُقُهُمْ وَإِيَّاكُمْ...﴾ [اسراء: ۳۱]

(ما آنان (فرزندان) و شما (پدران) را روزی می‌دهیم).

| منقول است.

ملائکه تسبیح پروردگار می‌گویند اما برای خود استغفار نمی‌کنند چرا که مرتکب گناه نمی‌شوند: 

﴿...وَالْمَلَائِکَةُ یُسَبِّحُونَ بِحَمْدِ رَبِّهِمْ وَیَسْتَغْفِرُونَ لِمَن فِی الْأَرْضِ...﴾

(و ملائکه به ستایش پروردگارشان تسبیح می‌گویند و برای کسانی که در زمین هستند درخواست مغفرت می‌کنند») [شوری: ۵]

برای کسی که گناهش بسیار است شایسته این است که استغفارش بیشتر از تسبیح باشد.

شکر نعمت از اسباب هدایت به سوی حق و پایداری بر آن است. نزدیک‌ترین مردم به الله کسی است که بیشتر نعمت او را شکر می‌گزارد:

﴿شَاکِرًا لِّأَنْعُمِهِ اجْتَبَاهُ وَهَدَاهُ إِلَى صِرَاطٍ مُّسْتَقِیمٍ﴾

(نعمت‌های او را شکرگزار بود [الله نیز] او را برگزید و به راهی راست هدایتش کرد).

[نحل: ۱۲۱]

بسیاری از مردم هنگام گسترش باطل، با وجود قدرت بیان سکوت می‌کنند و این را پایین‌ترین درجهٔ سلامت می‌دانند، حال آنکه این اشتباه است. الله تعالی می‌فرماید:

﴿سَمَّاعُونَ لِلْکَذِبِ﴾

(پذیرا و شنوای دروغ هستند)[مائده: ۴۲]

یعنی در برابر باطل سکوت می‌کنند.

نماز آرامش‌بخش درون و باعث اعتدال انسان و از حد خارج نشدن او به هنگام تغییرات دنیا و ناگواری‌های آن است:

﴿إِنَّ الْإِنسَانَ خُلِقَ هَلُوعًا (۱۹) إِذَا مَسَّهُ الشَّرُّ جَزُوعًا (۲۰) وَإِذَا مَسَّهُ الْخَیْرُ مَنُوعًا (۲۱) إِلَّا الْمُصَلِّینَ﴾

«بی‌شک انسان بسیار آزمند [و بی‌تاب] آفریده شده (۱۹) اگر صدمه‌ای به او رسد عجز و لابه کند (۲۰) وچون خیری به او رسد بخل ورزد (۲۱) به جز نمازگزاران». [معارج: ۱۹-۲۲]