| دفترچه

تابعی بزرگوار، امام ابن سیرین که در تعبیر خواب معروف است می‌گوید:

در بیداری تقوای الله را پیشه کن، سپس اهمیت نده که در خواب چه می‌بینی!

[زوائد عبدالله بن أحمد علی کتاب الزهد: ۱۹۰۴]

ابوداوود رحمه الله می‌گوید:

نزد کرز حارثی رفتم و او را گریان یافتم؛ گفتم: چه شده است؟

گفت: دیشب مقرر روزانه‌ام از قرآن را نخوانده‌ام و گمان می‌کنم این به سبب گناهی باشد که مرتکبش شده‌ام.

[حلیة الأولیاء: ۷۹/ ۵]

سلیمان بن عبدالملک، خلیفه‌ی قدرتمند اموی به تابعی بزرگوار سلمة بن دینار رحمه الله گفت: مرا توصیه‌ای کن.

گفت: توصیه‌ای می‌کنم و مختصر می‌گویم:

پروردگارت را از این بزرگ و پاک بدار که تو را در جایی بیابد که از بودنت در آنجا نهی کرده و تو را در جایی نیابد که امر کرده است آنجا باشی.

[سنن دارمی: ۶۷۳]

صالح بن عبدالکریم العابد رحمه الله می‌گوید:

فضیل بن عیاض رحمه الله به ما گفت:

چرا بهشت زیباست؟

سپس خود گفت:

برای آنکه سقف آن عرش رحمان است!

[صفة الجنة ابن ابی الدنیا: ۱۷]

برخی گمان می‌کنند «میانه‌روی» یعنی ایستادن میان حق و باطل تا از انتقاد همه در امان بمانند!

﴿...یُرِیدُونَ أَن یَأْمَنُوکُمْ وَیَأْمَنُواْ قَوْمَهُمْ کُلَّ مَا رُدُّوَاْ إِلَى الْفِتْنِةِ أُرْکِسُواْ فِیِهَا...﴾

(می‌خواهند از شما آسوده‌خاطر و از قوم خود [نیز] ایمن باشند؛ هر بار که به فتنه بازگردانده می‌شوند با سر در آن فرو می‌روند). [نساء: ۹۱]

انسان صادق به خود رسالت نگاه می‌کند، اما متکبر پیروان آن را می‌بیند؛ اگر از آنان بدش آمد از خود رسالت نیز بدش می‌آید: 

﴿...قَالُواْ إِنَّا بِمَا أُرْسِلَ بِهِ مُؤْمِنُونَ (۷۵) قَالَ الَّذِینَ اسْتَکْبَرُواْ إِنَّا بِالَّذِیَ آمَنتُمْ بِهِ کَافِرُونَ

«[مستضعفان] گفتند: ما به آنچه وی (صالح) بدان رسالت یافته است مؤمنیم (۷۵) کسانی که استکبار ورزیدند گفتند: ما به آنچه شما بدان ایمان آوردید کافریم».[اعراف: ۷۵-۷۶] 

والدین به سبب فرزندان، و فرزندان به سبب والدین خود روزی داده می‌شوند. این برکتی است متبادل:

﴿...نَّحْنُ نَرْزُقُکُمْ وَإِیَّاهُمْ...﴾ [انعام: ۱۵۱]

(ما شما (پدران) و آنان (فرزندان) را روزی می‌دهیم)

﴿...نَّحْنُ نَرْزُقُهُمْ وَإِیَّاکُم...﴾ [اسراء: ۳۱]

(ما آنان (فرزندان) و شما (پدران) را روزی می‌دهیم).

ملائکه تسبیح پروردگار می‌گویند اما برای خود استغفار نمی‌کنند چرا که مرتکب گناه نمی‌شوند: 

﴿...وَالْمَلَائِکَةُ یُسَبِّحُونَ بِحَمْدِ رَبِّهِمْ وَیَسْتَغْفِرُونَ لِمَن فِی الْأَرْضِ...﴾

(و ملائکه به ستایش پروردگارشان تسبیح می‌گویند و برای کسانی که در زمین هستند درخواست مغفرت می‌کنند») [شوری: ۵]

برای کسی که گناهش بسیار است شایسته این است که استغفارش بیشتر از تسبیح باشد.

شکر نعمت از اسباب هدایت به سوی حق و پایداری بر آن است. نزدیک‌ترین مردم به الله کسی است که بیشتر نعمت او را شکر می‌گزارد:

﴿شَاکِرًا لِّأَنْعُمِهِ اجْتَبَاهُ وَهَدَاهُ إِلَى صِرَاطٍ مُّسْتَقِیمٍ﴾

(نعمت‌های او را شکرگزار بود [الله نیز] او را برگزید و به راهی راست هدایتش کرد).

[نحل: ۱۲۱]

بسیاری از مردم هنگام گسترش باطل، با وجود قدرت بیان سکوت می‌کنند و این را پایین‌ترین درجهٔ سلامت می‌دانند، حال آنکه این اشتباه است. الله تعالی می‌فرماید:

﴿سَمَّاعُونَ لِلْکَذِبِ﴾

(پذیرا و شنوای دروغ هستند)[مائده: ۴۲]

یعنی در برابر باطل سکوت می‌کنند.

نماز آرامش‌بخش درون و باعث اعتدال انسان و از حد خارج نشدن او به هنگام تغییرات دنیا و ناگواری‌های آن است:

﴿إِنَّ الْإِنسَانَ خُلِقَ هَلُوعًا (۱۹) إِذَا مَسَّهُ الشَّرُّ جَزُوعًا (۲۰) وَإِذَا مَسَّهُ الْخَیْرُ مَنُوعًا (۲۱) إِلَّا الْمُصَلِّینَ﴾

«بی‌شک انسان بسیار آزمند [و بی‌تاب] آفریده شده (۱۹) اگر صدمه‌ای به او رسد عجز و لابه کند (۲۰) وچون خیری به او رسد بخل ورزد (۲۱) به جز نمازگزاران».[معارج: ۱۹-۲۲]

امت با اقلیتی مُصلح نجات می‌یابد نه با اکثریتی صالح.

از رسول الله ﷺ پرسیدند: آیا با وجود آنکه صالحان در میان ما هستند هلاک خواهیم شد؟

فرمود: «آری؛ اگر ناپاکی زیاد شود» (بخاری و مسلم).

امام ذهبی رحمه الله:

در مجلس احمد بن حنبل رحمه الله تقریبا پنج هزار یا زیادتر جمع می شدند

پانصد نفر از اینها می نوشتند و بقیه از او با ادب بودن  و سکوت را می آموختند....

تهذیب السیر۲/۹۴۷

امام احمد رحمه الله:

 قرآن کلام الله متعال و غیر مخلوق است، به خود ضعف راه ندهید که بگوئید قرآن غیر مخلوق نیست! زیرا کلام الله متعال چیزی جدا شده از وی نیست، و هیچ چیزی از الله متعال نیز مخلوق نیست. مواظب باشید با کسانی که در این زمینه دچار بدعت شدند و یا گفتند: تلفظ ما به قرآن فقط مخلوق شده است، و یا توقف کردند و می‌گویند: نمی‌دانیم آیا مخلوق است یا غیر مخلوق بلکه کلام و سخن الله متعال است! چنین فردی بدعت گذار در دین است همانند کسی که بگوید: قرآن مخلوق است؛ با چنین افرادی در نیافتید و مناظره نکنید، و فقط بگوئید: قرآن کلام و سخن الله متعال است و آفریده شده نیست. 

قَالَ أَحْمَدَ بْنَ مُحَمَّدِ بْنِ حَنْبَلٍ رحمه الله: وَالْقُرْآنُ کَلَامُ اَللَّهِ وَلَیْسَ بِمَخْلُوقٍ وَلَا یَضْعُفُ أَنْ یَقُولَ: لَیْسَ بِمَخْلُوقٍ، فَإِنَّ کَلَامَ اَللَّهِ لَیْسَ بِبَائِنٍ مِنْهُ، وَلَیْسَ مِنْهُ شَیْءٌ مَخْلُوقٌ، وَإِیَّاکَ وَمُنَاظَرَةَ مَنْ أَحْدَثَ فِیهِ، وَمَنْ قَالَ بِاللَّفْظِ وَغَیْرِهِ، وَمَنْ وَقَفَ فِیهِ، فَقَالَ: لَا أَدْرِی مَخْلُوقٌ أَوْ لَیْسَ بِمَخْلُوقٍ، وَإِنَّمَا هُوَ کَلَامُ اَللَّهِ فَهَذَا صَاحِبُ بِدْعَةٍ مِثْلُ مَنْ قَالَ: ( هُوَ مَخْلُوقٌ ). وَإِنَّمَا هُوَ کَلَامُ اَللَّهِ لَیْسَ بِمَخْلُوقٍ. 

[منبع :کتاب اصول السنه]

مدینی  رحمه الله:

الله متعال در زمان ارتداد، دینش را با صدیق و در زمان محنت و فتنه خلق قرآن، با احمد بن حنبل عزت بخشید.

[سیر أعلام النبلاء: ۱۹۶/۱۱]

از حسن بصرى رحمه الله پرسیده شُد:

آیا ابلیس( شیطان ) می خوابد ؟

فرمود؛ اگر می خوابید به راحتی و استراحت می رسیدیم...

 الزهد لابن احمد  ١٥٢٥

عاصم بن عصام البیهقی رحمه الله می فرماید:

شبی نزد امام احمدبن حنبل  ماندم ایشان آبی برایم گذاشتند تا تهجد بخوانم 

زمانی که صبح شد دید آب دست نخورده سرجایش است 

پس فرمود سبحان الله شخص طالب علم(و دانش آموز علوم شرعی) است اما برای قیام اللیل بیدار نمی شود.

قال عاصم بن عصام البیهقی رحمه الله:بت لیلة عند أحمد بن حنبل، فجاء بماء فوضعه، فلما أصبح نظر إلى الماء بحاله،فقال:سبحان الله! رجل یطلب العلم لا یکون له ورد باللیل.

سیر أعلام النبلاء (۱۱/۲۹۸)

سیدنا عثمان رضی اللہ عنه:

من بیزارم از روزی که سپری شود و در خلال آن قرآن را تلاوت نکنم.

 الزهد، امام احمد، ص۱۵۹

امام احمد بن حنبل رحمه الله تعالی:

هرگاه مردی به اهل بدعت سلام کند پس (به این معناست که) او را دوست دارد.

إذَا سَلَّمَ الرَّجُلُ عَلَى الْمُبْتَدِعِ فَهُوَ یُحِبُّهُ.

طبقات الحنابلة (۱/۱۹۶)

مالک بن دینار به مغیره بن حبیب فرمود:

ای مغیره به همه ی همنشینان و دوستان خودت نگاه کن وقتی از آنها در دینت فایده و خیری نمی بینی از هم صحبتی و همـنشینی با آنها دوری و حذر کن.

قال ﻣﺎﻟﻚ ﺑﻦ ﺩﻳﻨﺎﺭ ﻟﻠﻤﻐﻴﺮﺓ ﺑﻦ ﺣﺒﻴﺐ :ﻳﺎ ﻣﻐﻴﺮﺓ ، اﻧﻈﺮ ﻛﻞ ﺟﻠﻴﺲ ﻭ ﺻﺎﺣﺐ ﻻ ﺗﺴﺘﻔﻴﺪ ﻓﻲ ﺩﻳﻨﻚ ﻣﻨﻪ ﺧﻴﺮا ﻓﺎﻧﺒﺬ ﻋﻨﻚ ﺻﺤﺒﺘﻪ .

 الزهد للامام احمد (۱۸۷۷)