دینی خشک و خسته کننده:
بنا به قلم کریستین سن،دین زرتشتی،از تغییر و تحول،آن هم توسط خود مغ ها (روحانیون زرتشتی) مصون نبوده که از آن جمله؛ایجاد مسائل فقهی خشک و پر و بال بخشیدن به موضوع اعتقاد به ظهور منجی و رهایی بخش از نطفه زردشت است.
نا گفته نماند؛موضوع باور به ظهور منجی،بعدها بالاخره بهانه و ابزار تحریک بسیار مهم جنبش ها و شورش های ضد اسلامی با اهدافی نظیر قدرت طلبی،در قالب حرکات مشهور به شعوبیه شد که البته آن حرکات را اسلام ستیزان،به عنوان انقلاب ایرانیان وطن دوست مخالف اسلام در آن ایام معرفی می کنند!
نکته در خور تأمل دیگری که کریستین سن می نویسد این است که آیین زرتشتی،برعکس تبلیغات گسترده اسلام ستیزان،آیینی خسته کننده و خشک بوده است که همین موضوع را در کتاب های دیگر نویسندگان نیز،از عوامل مهم گرایش ایرانیان به اسلام و یا حتی استقبال از سپاه اسلام می بینیم.
| نکاتی از کتاب ایران در زمان ساسانیان
«...این دین در تحولات بعدی خود تحت تأثیر افکار طبقه مغان ماد قرار گرفت و در نتیجه طراوت و تازگی خود را از دست داد و در قالب اصول فقهی خشک و خسته کننده ای درآمد.
دستورهای دینی دقیق برای تنظیم جزئیات زندگی مؤمنان وضع شد و اینان ناگزیر می بایستی خود را از شر حملات عده کثیری شیاطین و عفریت های گوناگون که دیو نام گرفتند،حفظ کنند.
به داستان رستاخیز و روزشمار تفاصیل و شاخ و برگ زیادی افزودند،که طبق آن ها از نطفه مخفی زردشت تا سه هزار سال در هر هزاره یک منجی ظهور خواهد کرد و با ظهور آخرین منجی یعنی استوت ارته،که «سوشیانت» یا منجی اصلی و اخص است،این دنیا پایان می پذیرد.
...کتاب موسوم به وندیداد (وی دیوه داته یعنی«قانون ضد دیو») در چنین محیطی نوشته شده است..»
منبع:ایران در زمان ساسانیان،آرتور‌کریستین‌سن،رشید یاسمی،انتشارات نگاه-۱۳۸۴،ص۴۷-۴۸
