| دفترچه

پلیس چین خطاب به مسلمانان:

کسانی که در نزد آنها قرآن و یا جا نمازی وجود داشته باشد با برخورد سختی مواجه خواهند شد.

  http://www.dailymail.co.uk/news/china/article-4929064/Chinese-police-ask-Muslims-hand-copies-Koran.html

شبهه: در اسلام شهادت دو زن برابر یک مرد است! 

پاسخ:

بطور مختصر عرض می‌شود:

اولاً: بطور کلی شهادت جزو حقوق انسانی نیست بلکه جزو تکالیف هست و بین حق و تکلیف تفاوت هست و شهادت فرض کفایی است. (ر.ک: المغنی لابن قدامه، ج 10، ص 128)، بنابراین اگر از کسی طلب شهادت شود و استنکاف کند وی گناه‌کار می‌باشد. 

ثانیاً: مراتب شهادت برحسب «جنسیت» یا «ارزشمندی افراد» نیست بلکه بر اساس «موضوع» است؛ یعنی برای نوع‌های شهادت ما به موضوعیت شهادت نگاه می‌کنیم نه به جنس شهود که زن باشد یا مرد.! فتأمل!...

ثالثاً: شهادت انواعی دارد:

1- شهادت دو مرد. (بقره : 282).

2- شهادت دو زن و یک مرد. (بقره : 282).

3- شهادت یک مرد و یک زن. ( سوره نور: 6 - 9)، اگر مردی همسرش را متهم به زنا کند و یا بالعکس، زنی شوهرش را بدان متهم کند - و در این حالت شاهدی وجود نداشته باشد- خود مرد و زن باید در حضور قاضی بر یکدیگر شهادت دهند.

4- شهادت زن بدون مرد. (المغنی لابن قدامه، ج 10، ص 137؛ بدایة المجتهد لابن رشد، ج 4، ص 248)، در این خصوص حدیث صحیحی از پیامبراکرم (صلی الله علیه و سلم) در صحیح بخاری (ج 7، ص 10 ح 5104) روایت شده است. و عامر شعبی، ابراهیم نخعی و حسن بصری و ... بدان فتوا داده‌اند و این قول جمهور قریب به اتفاق علمای اسلام است. الله اعلم.

پروفسور ایرا ماروین لاپیدوس می‌گوید:

«آنچه که محمد را شخصیت بی‌نظیر تاریخ کرد و آنچه او را در جایگاه پیامبری نشاند، توانایی وی در انتقال بینش خود به اطرافیان بود؛ بدین‌سان مفاهیمی که از دیرباز برای همگان شناخته شده بود، غنایی تازه یافت و توانست زندگی دیگران را دگرگون کند، چنان که زندگی خود وی را نیز متحوّل کرده بود. این امر نه تنها از طریق موعظه مستقیم درباره‌ی خداوند، بلکه با متحول کردن زندگی خانوادگی و نهادهای مربوط به آن و با ارائه‌ی شعائر، آداب و رسوم اجتماعی و وفاداری سیاسی جدید میّسر شد. محمد پیامبری بود  که بینش دینی جدیدی را در کالبد یک جامعه‌ی کامل دمید.»

[تاریخ جوامع اسلامی از آغاز تا قرن هجدهم، ایرا ماروین لاپیدوس، ترجمه محمود رمضان زاده، (مشهد:بنیاد پژوهش‌های اسلامی، چاپ اول، 1376)، ص 75.]

خلیفه هارون‌الرشید فردی زندیق را دستگیر کرد و دستور داد او را گردن بزنند.

زندیق پرسید:
ـ چرا می‌خواهید من را بکشید؟

هارون گفت:
ـ چون می‌خواهم بندگان خدا را از شرّ تو راحت کنم.

زندیق گفت:
ـ پس با آن هزار حدیثی که من جعل کرده‌ام و به پیامبر خدا ‌(صلى‌الله‌علیه‌وسلم) نسبت داده‌ام چه می‌کنی؟ هیچ‌کدامشان حتی یک حرف از سخنان او نیست!

هارون بلافاصله گفت:

"فأين أنت يا عدو الله من أبي إسحاق الفزاري وعبد الله بن المبارك ينخلانها فيخرجانها حرفًا حرفًا."

ـ ای دشمن خدا، تو از ابو اسحاق فزاری و عبدالله بن مبارک چه می‌دانی؟ آنان احادیث را تک‌به‌تک می‌پالایند و از میانشان هر حرف ساختگی را بیرون می‌کشند.

منبع: تاریخ الخلفاء، جلال الدین السیوطی، صفحه ۲۱۶.

فیلیپ آدلر « Philip Adler» در کتاب «تمدن‌های عالم» می‌گوید:

1«دانشگاه مخلوق مسلمانان است. قدیمی‌ترین دانشگاه دنیا که هنوز هم به منزله‌ی نهاد آموزش عالی فعالیت می‌کند دانشگاه قاهره است که روحانیان مسلمان در سده‌ی نهم میلادی / دوم هجری قمری آن را به عنوان حوزه‌ی مطالعات دینی پی ریزی کردند. مدت‌ها پیش از آنکه نام ارسطو و افلاطون به گوش مسیحیان غربی برسد، مسلمانان در خاورمیانه ارزش یافته‌های علمی یونان کلاسیک را تشخیص دادند و در حفظ و گسترش آن کوشیدند. طالبان فلسفه و علومِ متنوع دیگر در آکادمی‌های بغداد و سایر مراکز اسلامی گرد می‌آمدند و در تحریرات استادان یونانی مداقه و بحث می‌کردند. ... علمای اسلام عظمت فکری ارسطو را به اتباع مسیحی خود در اسپانیا منتقل کردند که به نوبه‌ی خود آن را در سده‌های دوازدهم و سیزدهم به سایر مسیحیان ساکن اروپا انتقال دادند. سهم مسلمانان در پیشرفت علم، گزینشی اما مهم بود. دنیای اسلام در زمینه‌ی علوم پزشکی از تمام جنبه‌های این علم در تمدن مغرب زمین بسیار جلوتر بود. مخصوصاً باید از داروسازی و فیزیولوژی و کالبدشناسی و بالاتر از همه در چشم پزشکی و علوم بصری به‌عنوان نقاط قوت طب اسلامی یاد کنیم. در زمینه‌ی جغرافیا نویسندگان عرب و ایرانی و سیاحان اطلاعات فراوانی درباره‌ی دنیای شناخته شده و دنیایی که تا آن زمان اطلاعاتی از آن در اختیار نبود، فراهم آوردند و در پیشرفت این علم سهم مهمی بازی کردند. مسلمانان در زمینه‌ی نجوم و احکام نجوم سنت‌های نظاره‌گری دقیق و میراث دانشمندان خاور نزدیک را قوت بخشیدند و گستراندند. در حوزه‌ی ریاضیات، نظام عددی هند باستان را بسط دادند و منطقی کردند و "ارقام عربی" را ساختند که هنوز هم کاربرد جهانی دارد؛ همچنین مفهوم جبر و نظام ده دهی را به دنیای غرب هدیه کردند. ابن سینا، طبیب و دانشمند عالیقدر، از برجسته‌ترین عالمان دنیای اسلام، در اروپای قرون وسطا صاحب منزلت بود؛ از زمره‌ی علمای دیگر در زمینه فلسفه باید از الکندی و  ابن رشد و در زمینه‌ی ابداعات جراحی و طب از زهراوی یاد کنیم.» [1]

2«طب اسلامی بسیار پیشرفته‌تر از روش‌های طبی در اروپای قرون وسطا بود؛ به رغم خصومت میان مسیحیت و اسلام، اطبای عرب مکرر برای تدریس به اروپا دعوت می‌شدند. پزشکان مسلمان خاصه در جراحی چشم و قطع اندام مهارت داشتند.»

پی‌نوشت‌ها

[1] تمدن‌های عالم، فیلیپ جی آدلر، ترجمه محمدحسین‌آریا، (تهران: امیر کبیر، چاپ دوم، 1387)، ج1، ص 235.

[2] منبع قبل، ج1، ص 235.

ابن خلدون(متوفّای 808ه.ق) در بیان تأثیر نوع نگرش و رفتار حاکمان در شکل دهی به فرهنگ عمومی،چنین گفته است:

فإنَّ المَلِکَ إذا کانَ قاهراً باطشاً بالعقوبات مُنَقِّباً عن٘ عَوراتِ النّاسِ و تعدیدِ ذُنوبِهم،شَمَلَهُمُ ال٘خَوفُ و الذُّلُّ و لاذوا مِنهُ بِال٘کَذِبِ و ال٘مَکرِ و الخَدیعةِ، فَتَخَلَّقوا بِها و فَسَدَت بصائرُهُم و أخلاقُهُم:

اگر حاکم زورگو و سرکوبگر و در جستجوی نقاط ضعف مردم باشد و برای مجازات آنان بهانەجویی پیش گیرد،ترس و زبونی آنان را فرا خواهد گرفت و در برابرش به دروغ و نیرنگ و تظاهر متوسّل خواهند گشت و تدریجاً به این حالت خو خواهند گرفت و منش و اخلاقشان تباه خواهد شد!

مقدّمه،شرح دکتر اسکندرانی،ص ۱۸۳.

پیامبر ﷺ :

«اُنْصُرْ أَخَاکَ ظَالِمًا أَوْ مَظْلُومًا»

«برادرت را چه مظلوم باشد و چه ظالم، یاری ‌کن.»

اصحاب گفتند: ای رسول الله! کمک به مظلوم روشن است ولی چگونه به ظالم کمک کنیم؟!

پیامبر ﷺ فرمود:

«تَحجُزُهُ عَنِْ الظُّلْمِ؛ فَذَلکَ نَصْرُکَ إِیَّاهُ»:

«دست او را  بگیرید و از ظلم کردن باز دارید؛این پشتیبانی تان از اوست»! 

[مُتـّفَقٌ علیه]

 بخاری(۶۵۹۲) ، مسلم (۲۵۸۴)

وصیت عمر فاروق به فرزندش عبدالله(رضی الله عنهما):

«فَإنّ مَنِ اتّقَی اللهَ وَقاهُ و مَنِ اتّکلَ علیهِ کَفاهُ و مَن٘ شَکَرَ لَهُ زادَهُ و مَن٘ أقرَضَهُ جَزاهُ؛فَاج٘عَلِ التّقوی عمارةَ قلبِکَ و جلاءَ بَصَرِکَ؛فإنّه لا عملَ لمَن لا نیّةَ لهُ و لا خیرَ لِمَن٘ لا خشیةَ لهُ و لا جدیدَ لِمَن٘ لا خَلَقَ لهُ».

«بی گمان هر که رضایت الله متعال را پاس بدارد،او را پاس خواهد داشت و هر کس به او پشت ببندد برایش کافی است و هر که سپاس او را به جای آورد،نعماتش را افزون تر خواهد ساخت و هر کس به او وام دهد،پاداشش را خواهد داد؛پس پرهیزکاری و خداترسی را به آبادی درون و درخشندگی چشمانت بگمار و بدان عمل عاری از نیّت پوچ است و شخص عاری از خداترسی هیچ است و آن که سابقه و اندوختەای نداشته باشد،آیندەای نیز نخواهد داشت».

ابن عبد ربّه،العقد الفرید،ج ۳ ص ۱۱۴

در فرمودەای حکیمانه از پیامبر صلی الله علیه وسلم  آمده است: «اَلحیاءُ لایَأتی إلّا بِخَیر» یعنی حیا همواره سودبخش است و حاصلی جز خیر ندارد؛ در عمل امّا، می بینیم که حیا احیاناً زیانبخش و عامل از دست دادن برخی فرصت ها (مانند طرح سؤال، اظهار نظر، ارائه موفّق دستاوردها و...) و مانع دستیابی به حقوق و سبب ترک پارەای فضائل همچون امر به معروف و نهی از منکر است؛ دقّت در این باره نشان می دهد که آن چه زیان بخش و فرصت سوز است، شرمگینی و کمرویی است کە نباید آن را حیا نامید؛ هم چنان که علّامه ابن صلاح شهرزوری نیز گفتەاند:

أَنَّ هَذَا الْمَانِعُ الَّذِي ذَكَرْنَاهُ لَيْسَ بِحَيَاءٍ حَقِيقَةً بَلْ هُوَ عَجْزٌ وَخَوَرٌ وَمَهَانَةٌ وَإِنَّمَا تَسْمِيَتُهُ حَيَاءً مِنْ إِطْلَاقِ بَعْضِ أَهْلِ الْعُرْفِ أَطْلَقُوهُ مَجَازًا لِمُشَابَهَتِهِ الحياء الْحَقِيقِيَّ وَإِنَّمَا حَقِيقَةُ الْحَيَاءِ خُلُقٌ يَبْعَثُ عَلَى تَرْكِ الْقَبِيحِ وَيَمْنَعُ مِنَ التَّقْصِيرِ فِي حَقِّ ذِي الْحَقِّ وَنَحْوِ هَذَا.

"موانع شکوفایی همانند فقر خودباوری و زبونی را که عرفاً و در محاورات روزمره حیا نامیده می شود، در واقع حیا نیست بلکه شِبهِ حیاست؛ حیای راستین، خویی است که آدمی را به پرهیز از زشتی ها وا می دارد و از کوتاهی در ادای حقّ صاحبان حق باز می دارد"!

امام نَوَوی، شرح صحیح مسلم، ج ۲، ص ۵و۶.

"لَیسَ العاقلُ الَّذی یَحتالُ لِل٘أَمرِ إذا وَقَعَ فیهِ؛و لکنَّهُ الّذی یَحتالُ لِئَلّا یَقَعَ" 

خردمند کسی نیست که وقتی گرفتار مشکلی شد برایش چارەاندیشی کند؛بلکه کسی است که چارەاندیشی و برنامەریزی می کند که گرفتار مشکل نشود!

عُمَر بن خطاب رَضِیَ اللهُ عَنهُ

بَلاذُری،أنساب الأشراف، ۳۷۰/۱۰

یک بار جرّاح بن عبدالله والی خراسان به خلیفهٔ وقت،عمر بن عبدالعزیز  رَحِمَهُ الله، نامەای نوشت و ضمن گزارش نافرمانی خراسانیان، درخواست مجوّز سرکوب کرد و گفت:

"إنّ أهلَ خراسانَ قومُٗ ساءت٘ رعیتهم، و إنّه لا یُصلِحُهُم٘ إلّا السّیفُ والسَّوطُ، فإن٘ رأى أمیرُ المؤمنین أن٘ یَأذَنَ لي في ذلك":

ساکنان خراسان مردمانی نافرمان و بی انضباط هستند و سر به راه نمی شوند مگر با شمشیر و شلّاق!اگر امیرالمؤمنین صلاح بدانند رخصت سرکوب می خواهم!

عمر در پاسخ نوشت:

 " أمّا بعد، فقد بلغني کتابُك تذکر أن أهل خراسان قد ساءت رعیتهم، وأنه لا یصلحهم إلا السیف والسوط، فقد کذبت، بل یصلحهم العدل والحق، فابسط ذلك فیهم، والسلام":

نامەای از تو به من رسید مبنی بر این که خراسانیان مردمانی نافرمان اند و سر به راه نخواهند شد مگر با شمشیر و شلّاق!

بی گمان دروغ می گویی؛چرا که مراعات حق و عدالت،آنان را به راه خواهد آورد؛ پس این را در میانشان بگستران! 

والسّلام!

________________________________

سیوطی،تاریخ الخلفاء ،ج ۱،ص ۱۸۱

امام ابن کثیر دمشقی شافعی:

لا اله الا الله گر چه در ظاهر، خبر از یکتایی الله است،اما مفهوم امری و معنای  طلب و درخواست دارد و بدین معناست که خدایی و الاهیت را یکپارچه به او اختصاص دهید و آن را برایش پالوده و پیراسته سازید!

تفسیر القرآن العظیم، ذیل آیه ۱۳ تغابن

نامه عمر فاروق به ابو موسی اشعری رَضِیَ اللهُ عَنهُما :

 مردم طبیعتاً  نوعی بدبینی به حاکمانشان دارند؛به الله پناه می برم از این که من و تو هدف یک آشوب کور و ناپیدا یا کینهٔ پنهان قرار گیریم؛پس حدود را حتّی در لحظەای مانده از روز،اجرا کن و هر گاه کاری برایت پیش آمد که بُعدی دنیایی و بعدی اخروی داشت،بُعد الهی و معنوی را ترجیح بده که دنیا گذرا و آخرت پایاست؛بزهکاران را بترسان و آنان را پراکنده کن؛بیماران مسلمین را عیادت کن و در تشییع جنازەها مشارکت کن و درِ سرایت را بگشای و خودت شخصاً به امورشان بپرداز که تو یکی از آنان هستی با این تفاوت که مسئولیت تو را سنگین تر ساخته است؛ شنیدەام که سبک زندگی و نوع پوشاک و غذا و مَرکب تو و خانوادەات از عموم مسلمین متفاوت است؛ هشدار ای بندهٔ الله که مانند چهارپایی نباشی که گذارش به علفزاری پر رونق افتاده و بی خبر از خطر چاقی،دغدغەای جز آب و علف و چاق و چله کردنِ خود ندارد و بِدان که وقتی حکّام و مدیران منحرف شدند تودەها نیز منحرف می شوند و بدترین حاکمان، کسی است که مردم به واسطهٔ او منحرف و تباه شوند!

منبع:دینوری،المجالسة و جواهر العلم

امام ابوعبدالله محمد قُرطُبی (متوفای ۶۷۱ق)، مفسّر بزرگ اندلسی:

"کُلُّ مَن صَدَّ عَنْ سَبِیلِ اللهِ، وَأُطِیعَ فِی مَعْصِیَةِ اللهِ، فَهُوَ شَیْطَانٌ لِلْإِنسَانِ."

«هر کس مردم را از راه خدا باز دارد، یا در نافرمانیِ خدا از او پیروی شود، او شیطانی است برای انسان.»

تفسیر قرطبی، ذیل آیه‌ی ۳۱ سوره‌ی فرقان.
 

خانم کارن آرمسترانگ (Karen Armstrong) می‌گوید: 

«اگر ما محمد را از همان دیدگاهی که چهره‌های بزرگ تاریخی را می‌نگریم ببینیم، به راحتی به این باور خواهیم رسید که او بزرگ‌ترین نابغه‌ی طول تاریخ بشر بوده است.»

[محمد، زندگی‌نامه پیامبر اسلام، کارن آرمسترانگ، ترجمه کیانوش حشمتی، (تهران: انتشارات حکمت،1383)، ص 63.]

ویل دورانت در  کتاب «تاریخ تمدن» می‌گوید:

«اگر بزرگی را به میزان اثر مرد بزرگ در مردمان بسنجیم، باید بگوییم؛ محمد از بزرگ‌ترین بزرگان تاریخ است.»

[تاریخ تمدن، ویل دورانت، ترجمه احمد آرام و دیگران، (تهران: اقبال، فرانکلین، 1337)، ج 4، ص 222]

در مقاله ای در سایت «مرکز ملی اطلاعات زیست‌فناوری آمریکا» تحت عنوان «اسلام چگونه پزشکی را متحول کرد» می‌خوانیم:

علاوه بر یادگیری و انتشار علوم سایر فرهنگ‌ها، دانشمندان مسلمان اکتشافات و ابداعات زیادی در زمینه‌های ریاضی، نجوم، شیمی، کشاورزی، معماری، متالوژی (علم استخراج و شناخت و فناوری کار با فلزات) و نساجی داشته‌اند.

https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC1322233/

حکایت امام اوزاعی رحمه الله و حاکم عباسی

عبدالله بن علی عباسی، ۳۸ هزار نفر مسلمان را به قتل رساند و اسبان لشکرش را داخل مسجد بنی امیه برد. سپس وارد قصرش شد و گفت: آیا از بین مردم، کسی را می شناسید که بتواند بر من اعتراض کند؟

به او گفتند: کسی جز اوزاعی یارای اعتراض به تو را ندارد! پس دستور داد که او را نزدش حاضر کنند. زمانی که به اوزاعی خبر دادند برخاست و غسل نمود، سپس کفنش را به تن کرد و بعد لباسش را بر آن پوشید، و عصایش را برداشت و از خانه اش خارج شده و رهسپار قصر شد.

حاکم به وزیرانش دستور داد که دو صف در طرف چپ و راست روبروی هم تشکیل دهند و شمشیرهای خود را بالا ببرند. خواست که اوزاعی را بترساند، سپس فرمان به ورود وی داد.

سپس اوزاعی که با هیبت علما و استواری سوارکاران گام بر می داشت وارد شد. حاکم به او گفت: آیا تو اوزاعی هستی؟ او نیز با ثبات و ابهت پاسخ داد: مردم می گویند که اوزاعی هستم.

اوزاعی درمورد خودش می گوید: به الله سوگند او را فقط مانند یک مگس در برابر خودم دیدم، روزی که عرش خدای رحمان را تصور کردم که در روز قیامت آشکار می گردد و منادی ندا می زند که گروهی در بهشت هستند و گروهی هم در جهنم . به الله قسم وارد قصرش نشدم، مگر بعد از اینکه جانم را به خداوند عزوجل فروختم.

حاکم به او گفت: نظرت درمورد این خونهایی که ریختیم چیست؟ امام اوزاعی فرمود: فلانی از فلانی از جد تو عبدالله بن عباس برایم روایت نموده که رسول خدا صلی الله علیه وسلم فرمودند: «ریختن خون هیچ انسان مسلمانی جایز نیست جز در سه مورد...»

بنابراین حاکم بسیار خشمگین شد. سپس اوزاعی عمامه اش را برداشت تا اینکه مانع شمشیر او نشود و وزیران لباس خود را جلوی صورت خود گرفتند تا که خونش به صورت آنها نپاشد.

حاکم که سراپای خشم و عصبانیت بود، به او گفت: نظرت درمورد این اموالی که ستاندم و این خانه های که به زور غصب کردم چیست؟ امام اوزاعی به او گفت: خداوند متعال در روز قیامت تو را تک و تنها و بی چیز می گرداند و تو را برهنه و بدون لباس بازخواست می کند؛ همانطور که تو را آفریده است. پس اگر آن مالها حلال بوده باشد، که پاداش می گیری؛ اما اگر حرام باشد، مجازات خواهی شد.

پس خشم حاکم دو چندان شد و امام نیز شروع به تکرار این کلمات نمود: حسبی الله لا إله إلا هو علیه توکلت و هو رب العرش العظیم.

حاکم به او گفت: بیرون برو. و مالی به او داد که امام نپذیرفت. یکی از وزیران اشاره کرد که مال را به او بدهد، پس مال را از او گرفت و در مقابل امام اوزاعی، بر دیگر وزیران هم تقسیم نمود. سپس سربلند از آنجا بیرون رفت و فرمود: خداوند متعال جز عزت و کرامت بر من نیافزود.

زمانی که امام اوزاعی وفات یافت، حاکم نزد قبرش رفت و گفت: به الله سوگند همانند ترسوترین شخص روی زمین، از تو می ترسیدم. به الله قسم هر وقت تو را می دیدم، انگار که شیر را در مقابل خود مشاهده می کردم!

منبع: البدایة و النهایة / جزء دهم / زندگینامه اوزاعی رحمه الله

خطبه عمر فاروق در آغاز فرمانروایی :

"إنّی عبدُٗ ضعیفُٗ إلّا ما أعانَ اللهُ و لن یُغَیّرُنی الذی وُلّیتُ مِن خلافتکم مِن خُلُقی إن شاء الله؛فإنّما العظمةُ للهِ و لیس للعِباد فیها شیءُٗ؛ فلا یَقولنَّ أحَدُٗ مِنکُم أنَّ عُمَرَ بنَ الخطّاب تَغَیَّرَ مُنذُ وُلّیَ إِم٘رَةَ المؤمنین؛ أیّما رجلُٗ کانت له حاجةُٗ أو ظُلِمَ بمظلمةِِ أو عَیّبَ علینا فی خُلُقِِ،فَل٘یُؤَدّی إلینا؛ فإنّما أنا آمُرُٗ مِنکم و لن٘ یَحمِلنی سلطانی الذی أنا علیه أن أتعظّم علیکم أو أَغلق بابی دونَکم".

من بندەای ناتوانم مگر در آن چه الله یاری کند و به امید الله، خلیفه شدنم چیزی از خُلق و خویم را تغییر نخواهد داد؛شُکوه و بزرگی در انحصار آفریدگار است و بندگان سهمی از آن ندارند؛پس مبادا کسی بگوید که عمر از زمان تصدّیِ خلافت،تغییر کرده است؛ هر شخصی نیازی داشت یا حقّی از او ضایع شد یا عیبی در عملکرد ما دید،آن را به ما گزارش کند؛فرمانروایی و قدرت من از شماست و قدرتی که دارم هیچگاه سبب نخواهد شد که بر شما گردن فرازی کنم یا درِ سرایم را به رویتان ببندم.

- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -

باقَلّانی،مناقب الأئمة الأربعة،ص629،بیروت:دار المنتخب العربی، چاپ اول، 1422ق