"لَیسَ العاقلُ الَّذی یَحتالُ لِل٘أَمرِ إذا وَقَعَ فیهِ؛و لکنَّهُ الّذی یَحتالُ لِئَلّا یَقَعَ"
خردمند کسی نیست که وقتی گرفتار مشکلی شد برایش چارەاندیشی کند؛بلکه کسی است که چارەاندیشی و برنامەریزی می کند که گرفتار مشکل نشود!
عُمَر بن خطاب رَضِیَ اللهُ عَنهُ
بَلاذُری،أنساب الأشراف، ۳۷۰/۱۰
امام ابن کثیر دمشقی شافعی:
لا اله الا الله گر چه در ظاهر، خبر از یکتایی الله است،اما مفهوم امری و معنای طلب و درخواست دارد و بدین معناست که خدایی و الاهیت را یکپارچه به او اختصاص دهید و آن را برایش پالوده و پیراسته سازید!
تفسیر القرآن العظیم، ذیل آیه ۱۳ تغابن
نامه عمر فاروق به ابو موسی اشعری رَضِیَ اللهُ عَنهُما :
مردم طبیعتاً نوعی بدبینی به حاکمانشان دارند؛به الله پناه می برم از این که من و تو هدف یک آشوب کور و ناپیدا یا کینهٔ پنهان قرار گیریم؛پس حدود را حتّی در لحظەای مانده از روز،اجرا کن و هر گاه کاری برایت پیش آمد که بُعدی دنیایی و بعدی اخروی داشت،بُعد الهی و معنوی را ترجیح بده که دنیا گذرا و آخرت پایاست؛بزهکاران را بترسان و آنان را پراکنده کن؛بیماران مسلمین را عیادت کن و در تشییع جنازەها مشارکت کن و درِ سرایت را بگشای و خودت شخصاً به امورشان بپرداز که تو یکی از آنان هستی با این تفاوت که مسئولیت تو را سنگین تر ساخته است؛ شنیدەام که سبک زندگی و نوع پوشاک و غذا و مَرکب تو و خانوادەات از عموم مسلمین متفاوت است؛ هشدار ای بندهٔ الله که مانند چهارپایی نباشی که گذارش به علفزاری پر رونق افتاده و بی خبر از خطر چاقی،دغدغەای جز آب و علف و چاق و چله کردنِ خود ندارد و بِدان که وقتی حکّام و مدیران منحرف شدند تودەها نیز منحرف می شوند و بدترین حاکمان، کسی است که مردم به واسطهٔ او منحرف و تباه شوند!
منبع:دینوری،المجالسة و جواهر العلم
امام ابوعبدالله محمد قُرطُبی (متوفّای ۶۷۱ق) مفسّر مشهور:
"کُلُّ مَن صَدَّ عـَن سبیلِ اللهِ و اُطیعَ فی معصیةِ اللهِ، فَهُــوَ شیطانُٗ للإنسانِ "
هر شخصی که مانع راه الله شود یا در موارد خلاف فرمان آفریدگار اطاعت گردد،برای انسان ها یک شیطان است!
تفسیر قرطبی،ذیل آیه ۳۱ فرقان.
امیرالمومنین عمر بن خطاب در بخشنامه ای به استاندارانش نوشت:
" إِنَّ أَهَمَّ أَمْرِکُمْ عِنْدِی الصَّلَاةُ ، فَمَنْ حَفِظَهَا وَحَافَظَ عَلَیْهَا ، حَفِظَ دِینَهُ ، وَمَنْ ضَیَّعَهَا فَهُوَ لِمَا سِوَاهَا أَضْیَع"!
مهم ترین کارتان در نگاه من نماز است؛هر کس آن را پاس بدارد و بر ادای آن استوار بماند دینش را پاس داشته است و هر کس به نماز بی اعتنا باشد قطعاً نسبت به دگر امور بی اعتناتر خواهد بود!
امام مالک،الموطأ
در طبقات الشافعیة آمده است که:
ربیع بن سلیمان رحمه الله که از دانش آموزان امام شافعی بود گیرایی ضعیفی داشت تا جاییکه یک بار امام شافعی یک مساله را چهل بار تکرار نمود اما ربیع رحمه الله آن را نفهمید.
در این حال ربیع به خاطر حیا و خجالت از مجلس امام شافعی برخاست.
امام شافعی او را در مکانی خلوت صدا زد و تا اندازه ای آن مساله را تکرار کرد تا اینکه ربیع بالاخره متوجه شد و آن را فهمید.
سپس امام شافعی فرمود:
ای ربیع!من اگر این توانایی را می داشتم که علم را به تو بخورانم قطعا این کار را انجام می دادم.
جاء فی طبقات الشافعیة ان الربیع بن سلیمان کان بطیء الفهم، فکرر علیه الشافعی مسألة واحدة اربعین مرة فلم یفهم فقام الربیع من المجلس حیاء، فدعاه الشافعی فی خلوة وکرر علیه حتى فهم، وقال له الشافعی: یاربیع لو قدرت ان اطعمک العلم لاطعمتک ایاه اخرجه البیهقی فی مناقب الشافعی.
امام عُمَر بن خَطّاب رَضِیَ اللهُ عَنهُ فرموده اند :
إِنَّ النَّاسَ لَمْ یَزَالُوا مُسْتَقِیمِینَ مَا اسْتَقَامَتْ لَهُمْ أَئِمَّتُهُمْ وَهُدَاتُهُمْ:
یعنی:مردم درستکار خواهند ماند تا زمانی که مدیران و راهنمایانشان درستکار باشند!
- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -
ابن سعد،الطبقات الکبری،ج ۳ ص۲۹۲
به مقاماتی که می‌سازید و به من نسبت می‌دهید، دل خوش نکنید؛ که فراتر از حد من است. من تنها برادر شما هستم و ادعای ارشاد، راهنمایی و استادیِ شما را ندارم، و هرچه هست، من در فراگیری درس ایمان، هم‌کلاس شما هستم. پس از من همّت و مدد طلب نکنید؛ بلکه من نیازمند همکاری و همت شما و خواستار دعاهای دلسوزانه‌ی شما نسبت به تقصیراتم هستم.
شیخ سعید نورسی رحمه‌الله
واژه‌های نورانی
امام عُمَر رَضیَ اللهُ عَنهُ:
" اِیّاکُم و الدَّی٘نِ فَإِنَّ أوَّلَهُ هَمُّٗ و آخِرَهُ حَر٘بُٗ" :
از قرض و وام بپرهیزید که آغازش غصّه و پایانش دعواست!
- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -
امام مالک، الموطأ،ش ۲۸۴۶
امام غزالی رحمه الله:
"...فهذه کانت سیرة العلماء وعادتهم فی الأمر بالمعروف والنهی عن المنکر، وقلة مبالاتهم بسطوة السلاطین؛ لکونهم اتکلوا على فضل الله تعالى أن یحرسهم، ورضوا بحکم الله تعالى أن یرزقهم الشهادة، فلما أخلصوا لله النیة؛ أثر کلامهم فی القلوب القاسیة، فلینها، وأزال قساوتها.
وأما الآن؛ فقد قیدت الأطماع ألسن العلماء؛ فسکتوا، وإن تکلموا؛ لم تساعد أقوالَهم أحوالهم، فلم ینجحوا، ولو صَدَقوا وقصدوا حق العلم؛ لأفلحوا.
ففساد الرعایا بفساد الملوک، وفساد الملوک بفساد العلماء، وفساد العلماء باستیلاء حب المال والجاه، ومن استولى علیه حب الدنیا؛ لم یقدر على الحسبة على الأراذل، فکیف على الملوک والأکابر".
«این بود روش و سیرت عالمان راستین و عادت آنان در امر به معروف و نهی از منکر؛ که در برابر هیبت و قدرت پادشاهان، اندک بیم و باکی نداشتند، چرا که بر فضل خداوند تکیه می‌کردند تا آنان را در پناه خود نگاه دارد، و به حکم او که شاید روزی شهادت را نصیبشان سازد، خشنود بودند. پس چون نیت خود را برای خدا خالص کرده بودند، سخنانشان بر دل‌های سخت شده تأثیر می‌گذاشت؛ آن دل‌ها را نرم می‌کرد و سنگدلی‌شان را از میان برمی‌داشت.
اما امروزه، طمع‌ها زبان عالمان را به بند کشیده است؛ پس خاموش ماندند، و اگر هم سخنی گفتند، حال و عملشان یاور گفتارشان نبود؛ از این‌رو توفیقی نیافتند. و اگر راست می‌گفتند و حقیقت دانش را مقصد خود قرار می‌دادند، بی‌گمان کامیاب می‌شدند.
فساد مردم، از فساد پادشاهان است؛ و فساد پادشاهان، از فساد عالمان؛ و فساد عالمان، از چیرگی عشق به مال و جاه. و کسی که دل‌باخته دنیا گردد، دیگر توان نهی از منکر را بر فرومایگان ندارد؛ چه رسد به پادشاهان و بزرگان.»
إحیاء علوم الدین،ج ۲، ص۳۵۷.
عُمَر فاروق رَضِیَ اللهُ عَنهُ:
لَس٘تُ معلِّمَکُم٘ إلّا بِال٘عمل ، إنّی واللهِ لستُ بِمَلِکِِ فَأَس٘تَع٘بدکُم ، ولکنّی عبدُ اللهِ ، عرض عَلَیَّ الأمانة:
نصیحت و سخنرانیِ من،رفتار من است؛من پادشاه نیستم که شما را نوکر و بنده خویش سازم؛بلکه بندهٔ الله هستم که این امانت (فرمانروایی) بر دوشم گذاشته شده است.
ــ ـ ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
ابن کثیر، البدایۃ والنھایۃ، 7 : 46
عمر فاروق :
مَکْسَبَةٌ فِیهَا بَعْضُ الدَّنِیَّةِ خَیْرٌ مِنْ مَسْأَلَةِ النَّاسِ:
شغلی درآمیخته با مقداری ذلت،بهتر از (مفت خوری و) گدایی از دیگران است.
---------------------------------------------------
بلاذری،أنساب الأشراف،ج۱۰،ص ۳۴۳
"گرایش جنسی یک مرد (یک مرد درست) جز به زن نتواند بود. آنان که به پسران می‌گرایند و خودداری نتوانسته پی آنان می‌روند، همان مردان نادرستی می‌باشند که می‌باید گفت: به سرشت آنان ذرات مادینه درآمیخته. از این‌جاست که مردان آن‌چنانی بسیار پست و بی‌ارج باشند. زیرا نه مرد باشند و نه زن، از داراک‌های ستودهٔ هر دو جنس بی‌بهره باشند."
(احمد کسروی-در پیرامون ادبیات، ص ۱۳۲)
«اگر مسلمانی تنها آب کافی برای وضویش داشته باشد و در عین حال حیوانی محترم همراه وی باشد که تشنه است، واجب است که این مسلمان به جای وضو با آب، تیمم کند و آب را به آن حیوان بدهد.»
منبع: [المجموع للنووی، ج۲، ص۲۴۵؛ حاشیة الدسوقی على الشرح الکبیر، ج۱، ص۱۶۲]
امیرالمؤمنین عمر فاروق «رضی‌الله‌عنه»:
«أعزکم الله بالإسلام؛ فمهما تطلبون العزّة بغیره، یذلّکم الله»
«خدا به‌وسیله‌ی دین اسلام به شما عزّت بخشیده است. هرگاه بخواهید به‌وسیله‌ی دیگری غیر از اسلام عزت پیدا کنید، خدا شما را خوار و ذلیل خواهد کرد.»
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
سیمای صادق فاروق اعظم |ماموستا عبدالله احمدیان
ابو خلاد رحمه الله فرموده:
هر قومی که در میانشان، افراد بی توجه و سهل انگار نسبت به نماز باشد و آنان (با نهی قولی و عملی) مانع شان نگردند حتما اولین مجازات آنها اینست که از رزق و روزیشان کاسته می شود.
-فتح الباری، ابن رجب رحمه الله ۱۴۴/۳
▪️ابوالهیاج اسدی گفته است:
مردی را در حال طواف دیدم که این دعا را زمزمه می کرد:
«اللَّهُمَّ قِنِى شُحَّ نَفْسِى»
«پروردگارا مرا از بخل و حرص نفسم محافظت بفرما».
و چیزی دیگر را بر این دعا نیفزود. سبب را از وی پرسیدم؟
گفت: «هرگاه از بخل نفس در امان باشم، دزدی نمی کنم، مرتکب زنا نمی شوم و ... نمی کنم».
بعداً دریافتم که آن مرد عبدالرحمن بن عوف بود.
تفسیرقرطبی۱۸/۲۹-۳۰
احنف بن قیس رحمه الله:
زبانش را حفظ می کرد و از لغزش آن در هراس بود. وی ادب را بسیار مراعات می کرد تا مبادا از شاهراه شریعت منحرف شود.
وی می گفت: هرکس با من منازعه کند، من در برابر او یکی از این سه راه را برمی گزینم: «اگر از من بزرگتر باشد، ادب و وقار را رعایت می کنم، و اگر از من کوچکتر باشد، احترام خود را نگه می دارم، و اگر با من در یک سطح قرار داشته باشد، ایثار و تواضع را پیشه می کنم».
سیر أعلام النبلاء:۹۲/۴
در سیره امام ابن الجوزی رحمه الله آمده که :
« بیش از بیست هزار نفر از یهودیان و مسیحیان توسط ایشان مسلمان شده و به سبب ایشان صد هزار نفر توبه کرده و بیش از دو هزار تألیف و نوشته دارند.
و این در حالی است که به طلابش می فرمود:
( اگر وارد بهشت شدید و من را در میان خود نیافتید، به دنبالم بگردید و بگوئید: پروردگارا بنده ات - فلان- در دنیا ما را به یاد تو می اندخت).
و بعدش گریه می کردند - رحمه الله -
ذیل طبقات حنابله - جلد ۲ ص۴۸۱
قال عمر بن عبد العزیز رحمه الله تعالی:
اللهم أصلح من کان فی صلاحه صلاح لأمة محمد صلى الله علیه وسلم, وأهلک من کان فی هلاکه صلاح لأمة محمد صلى الله علیه وسلم.
بارالها اصلاح کن هرکس را که اصلاحش برای امت محمد صلی الله علیه وسلم خیر است.
و هلاک کن آن کسی را که در نابودی اش صلاحی برای امت محمد صلی الله علیه وسلم است.
(أخرجه ابن أبی شیبة ۱۳/۴۶۹)
