| دفترچه

‌ هر وقت قصد اصلاح حقیقی یک زن را داشتید، پیش از آن‌ که حجابِ عفّت و حیاء را از چهرۀ او بردارید، تلاش کنید حجابِ جهل را از عقل و اندیشه‌ او کنار زنید.

چون این نوع حجاب علّتِ عقب ماندگی اوست، امّا پوشش اسلامی که به زن‌ها آن‌ هم در زمان پیشرفت‌ و عزّت‌شان ضرر نرسانده است، در گذشته دخترانِ بغداد، قُرُطبه و بجایه در علم و دانش به مقاماتِ عالیه‌ای رسیدند، در حالیکه باحجاب و پاک‌دامن بودند.

پس نمی‌دانم امروزه چه چیزی شما را قبل از هر چیزی به نمایان کردن دست و صورت فرا می‌خواند؟!

ابن بادیس رحمَهُ الله

مجله الشهاب،شمارۀ ۵  (۱۳۴۸ه-۱۹۲۹م)

میمون بن مهران رحمه الله:

بر زنان(نامحرم)وارد نشو (یعنی با آنان همنشینی و اختلاط نکن) حتی اگر بگویند :

"کتاب الله را به او بیاموز"

الحلیة ٨٥/۴

سفیان ثوری رحمه الله:

"هر کس که تو را دعوت داد و تو از اینکه قلب و دین تو را فاسد کند ترسیدی …

 "پس او را اجابت نکن"

حلیة الاولیاء

عبدالله أبا بطین رحمه الله:

و برای اولی الامر فقط می توان دعای خیر کرد .مدح و ستایش نمی شود بالاخص برای آنچه که در او نیست.

و آنهایی که در خطبه ها مدح می شوند همان کسانی هستند که دین را می میرانند، به همین دلیل مداحان اولی الامر به خطا رفته اند.

[رسائل وفتاوى أبابطین:١٧١]

امام ابن حجر رحمه الله:

الله برای دوستانش هنگام سختی خروجی قرار داده است؛ و زمان رسیدن این خروج را در بعضی از آنها به تأخیر می اندازد تا آراسته شوند و برایشان ثواب بیشتری باشد.

فتح الباری ۴۸۳/۶

مجاهد رحمه الله فرمود:

«انسان کم رو و خجل و انسان متکبر و مغرور، علم یاد نمی گیرند».

«البخاری- الفتح» (۱/ ۲۷۶)

عبدالملک بن عبدالحمید میمونی:

بیاد نمی آورم کسی را پاک لباستر، دقیق تر در تمیزی ریش، موی سر و موی بدن و نظیف تر و سفیدتر از احمد بن حنبل دیده باشم.

صفة الصفوة ۱/۴۸۰

مردی در نزدیکى امام حسن بصــری رحمه الله ( با صدای بلند ) گریـه می کرد:

حسن بصری فرمـود : یاران پیامبرﷺ (در دعا و نماز)  گریه می کردند در حالـی که کسی که کنارشان نشسته بود متـوجه نـمی شد..!!

▪ حسن بصری در زمان خلافت عمر بن خطاب رضی الله عنه متولد شده و سال ١١٠ هجرى وفات کرد.

[ الإخلاص والنیة ٣٥ ]

از حمدون بن القصار سؤال شد که چرا کلام پیشینیان نیک از کلام ما بهتر و سودمندتر است؟ 

فرمودند : چرا که آنها برای عزت اسلام و خشنودی رحمان حرف زدند 

و ما برای عزت نفس خود و طلب دنیا و رضای مردم حرف زدیم. 

صفة الصفوة ۲/۱۲۳

ابن الجوزی رحمه الله تعالی:

ای زنان و مردان با ایمان! به کثرت و بسیار بر حبیبتان محمد صلی الله علیه وسلم صلوات بفرستید در تمامی روزها و اوقات و هر لحظه و هر ساعتی!

امید است که الله متعال شما را از هول و هراس و آفات و بلایا و عذاب و کیفر دور نموده و در(قیامت) -به سبب این صلوات ها- ، شمارا به بالاترین مرتبه بهشت وارد سازد.

بستان الواعظین ( ٢٨١/١ )

اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَعَلَى آلِ مُحَمَّدٍ

کَمَا صَلَّیْتَ عَلَى إِبْرَاهِیمَ ، وَعَلَى آلِ إِبْرَاهِیمَ، إِنَّکَ حَمِیدٌ مَجِیدٌ.

اللَّهُمَّ بَارِکْ عَلَى مُحَمَّدٍ ، وَعَلَى آلِ مُحَمَّدٍ

کَمَا بَارَکْتَ عَلَى إِبْرَاهِیمَ ، وَعَلَى آلِ إِبْرَاهِیمَ إِنَّکَ حَمِیدٌ مَجِیدٌ.

حمیدی گفته است، روزی امام شافعی حدیثی را روایت فرمود و من به او گفتم خودت نیز به آن عمل خواهی کرد؟ 

امام شافعی در پاسخ فرمودند وقتیکه من حدیثی را از پیامبر نقل کنم و خود به آن عمل نکنم، انگار که از معبد یهودیان خارج شده ام یا گردنبند مسیحیان به گردن آویخته ام.

حلیة الأولیاء، ۹/ ۱۰۶، و سیر أعلام النبلاء، ۱۰/ ۳۴.

در موردی دیگر از امام سؤال شد و ایشان نیز در پاسخ به حدیث پیامبر - صلى الله علیه وسلم - استناد نمودند و فرد سائل به او گفت آیا خودت نیز اینگونه رفتار خواهی کرد؟

سپس امام شافعی از شدت عصبانیّت به خود لرزید و گفت ای فلان، کدامین زمین مرا جای خواهد داد و کدامین آسمان مرا تحت پوشش خواهد گرفت، آنگاه که من حدیثی را از پیامبر نقل کنم و خود به آن عمل ننمایم.

الفقیه والمتفقه ۱/ ۱۵۰، و صفة الصفوة ۲/ ۲۵۶.

صیادی در روزی طوفانی گنجشک‌ها را شکار می‌کرد و باد باعث می‌شد گرد و خاک به چشم او رود و از آن اشک جاری شود. آن صیاد همین که گنجشکی را می‌گرفت بالش را می شکست و در کیسه می‌انداخت. مردی که این صحنه را می‌دید به دوستش گفت: چه دل‌رحم است! نمی‌بینی از چشمش اشک فرو می‌ریزد! دوستش به او گفت: به اشک چشمانش نگاه نکن، به کار دستش نگاه کن!

عبدالله بن عباس رَضِیَ اللهُ عَنهُما فرمود: «رحمتِ الله بر ابوالحسن (یعنی امام علی) باد! قسم به الله! ایشان پرچم هدایت درتاریکی‌های شب و نور رهروان بود، دعوت دهنده به خطّ مستقیم، مفسّر قرآن، واعظ و پیوسته ناصح بود.»

ابن سعد از ابوهریره رضی الله عنه تخریج نموده که عمر نسبت به علی رَضِیَ اللهُ عَنهُما فرمود: «ایشان قاضی ماست.»

حاکم از  ابن مسعود رَضِیَ اللهُ عَنهُ تخریج نموده که ایشان فرمود: «قاضی‌ترین اهل مدینه سیّدنا علی بودند.»

هم‌چنین از ابن مسعود رضی الله عنه نقل کرده اند که فرمود: «همانا ما با هم گفتگو می‌کردیم که قاضی‌ترین اهل مدینه حضرت علی رضی الله عنه است.» 

البدایة والنهایة: ۲۹۲

ابو المظفر السمعانی رحمه الله فرمودند :

همانا حق به وسیله عزت  و دین با غربت و زمان انسانها را مورد امتحان و آزمایش قرار می‌دهد.

الانتصار لأصحاب الحدیث ۲۶/۱

امام ابو حنیفه رحمه الله فرمودند :

حکایات و داستان های علماء برایم از بسیاری فقه دوست داشتنی تر است زیرا که اخلاق و آداب خود آن قوم هستند

و مصداق آن از کتاب الله تعالی فرمایش الله است که فرمودند :

"اولئک الذین هدى الله فبهداهم اقتده "

آنان کسانی هستند که الله هدایت کرد پس هدایت آنان را سرمشق قرار ده. 

و فرمایش الله متعال :

"لقد کان فی قصصهم عبرة لأولی الالباب "

و در داستان های آنان عبرتی است برای خردمندان .

جامع بیان العلم و فضله

امام شافعی در رساله ی خویش می نویسد:

تمام ذخیره سنت، در مجموع، نزد محدثین وجود دارد. البته نزد برخی از آنان زیاد و نزد عده ای دیگر کم؛ لیکن اگر همه ی آنها را یک جا گرد آورند، همه ی ذخیره ی سنت فراهم می آید. بدیهی است اگر احادیث جمع شده را از هم جدا سازند، نزد هر محدث تعدادی از آنها وجود خواهد داشت. اما واقعیت است، احادیثی که نزد یک محدث وجود ندارند، نزد محدث دیگر یافت می شوند.

امام شافعی، با این سخن، اشاره به حقیقت مزبور دارد؛ به اینکه:

سنت نیز محفوظ است و ابداً محور و نیستی در آن راه نیست.

رساله، ص: ۴۳ به نقل از آثار الحدیث، ج: ۱، ص: ۳۲۰-۳۱۹

اگرولاءبرای خاک میبود؟

                پیامبر مکه راترک نمی کرد

اگربرای نژاد می بود

                 برعلیه قریش نمی جنگید

اگر برای فامیل می بود 

               از ابولهب برائت نمی جست

بلکه دوستی تنها برای عقیده است که ازخون وخاک بزرگترو با ارزشتر است.

امام شافعی رحمه الله :

از آن لحظه که خبری ثابت می شود، پذیرفتن آن واجب می شود، هرچند که قبل از آن، ائمه به آن خبر عمل نکرده نباشند.

"الرسالة" ص/۴۶۳

امامان،ابو حنیفه و شافعی رحمهما الله فرموده اند:

اگر فقها و علما(ی واقعی که به علم خود عمل میکنند)،اولیا و دوستان الله در دنیا و آخرت نباشند ،پس کسی دوست الله نیست... .

الفقیه والمتفقه ( ١٥٠/١ )

امام محمد بن ادریس شافعی رحمه الله:

اگر در آنچه به تو مربوط نیست سخن بگویی، سخن مالک تو خواهد بود نه تو مالک آن.

[سیر أعلام النبلاء]