مردی به صحابی جلیل، عبدالله بن عمربن الخطاب رضی الله عنهما نامه نوشت که:
«همهی علم را برایم بنویس»!
پس ابن عمر برایش چنین نوشٰت:
«علم بسیار است،اما اگر توانستی در حالی با الله دیدار کنی که:
پُشتت از خون مردم سبک باشد،
و شکمت از اموالشان خالی باشد،
و زبانت را از آبرویشان باز بداری،
و به امر جماعتشان پایبند باشی،
چنین کن...
والسلام».
[سیر أعلام النبلاء: ۳/ ۲۲۲]
امام عادل، عمر بن عبدالعزیز رحمه الله سورهی تکاثر را خواند و سپس گریست...
سپس این آیه را تکرار کرد: {حتی زُرتُمُ المقابِر} (تا آنکه [مردید و] به دیدار قبور رفتید) و گفت:
من قبرها را جز محل زیارت و دیدار نمیبینم. و آنکه زیارت قبر نمود باید برگردد، یا به سوی بهشت و یا به سوی جهنم.
[الرقة والبکاء ابن ابی الدنیا: ۴۲۱]
سعید بن العاص رضی الله عنه میگوید:
فرزندم، اسباب بزرگواری اگر آسان و در دسترس بود دونمایگان از شما سبقت میگرفتند، اما سخت است و تنها کسانی که فضیلتش را بدانند و امید پاداش داشته باشند بر آن صبر میکنند.
[مکارم الأخلاق ابن ابی الدنیا: ۴۸]
مالک بن دینار رحمه الله میگوید:
«صدیقان هرگاه قرآن برایشان خوانده شود دلهایشان برای آخرت از شادی به شور افتد».
[حلیة الأولیاء: ۳۵۸]
﴿وَقُل رَّبِّ زِدْنِی عِلْمًا﴾
(و بگو: پروردگارا بر علمم بیفزای)[طه ۱۱۴]
ابن حجر رحمه الله میگوید: دلالت این آیه بر فضیلت علم واضح است، زیرا الله پیامبرش را تنها به افزون خواهی از علم امر کرده نه چیزی دیگر.
[فتح الباری]
پندی کوتاه اما بسیار تاثیرگذار:
عبدالرحمن بن یزید به یکی از یارانش گفت: حالی که اکنون در آن هستی را برای لحظهی مرگ مناسب میبینی؟
[تاریخ دمشق]
مکحول میگوید: از ابن عمر شنیدم که میگفت: بنده از الله طلب خیر (استخاره) میکند پس الله برایش برمیگزیند اما او نسبت به [انتخاب] پروردگارش عزوجل خشم میگیرد، سپس مدتی نمیگذرد که با دیدن عاقبت کار متوجه میشود [آنچه رخ داد] به خیر او بوده است.
[الزهد لنعیم بن حماد]
پی نوشت:منظور از استخاره،استخاره ای ست که بر اساس سنت باشد نه استخاره های عجیب نوآوری شده و بدعی امروزی که اصل و اساسی شرعی ندارند.
سلمة بن دینار رحمه الله میگوید:
ببین چه کارهایی انجام میدهی که به خاطر آن مرگ را بد میدانی [و خود را آماده نمیبینی] همانها را ترک کن، سپس هر گاه از دنیا بروی زیان نمیبینی.
[سیر أعلام النبلاء]
تابعیِ بزرگوار، امام ابنِ سیرین ـ که در تعبیرِ خواب شهرتی بلند دارد ـ هرگاه کسی از او دربارهٔ خوابی میپرسید، به او میگفت:
«اتق الله في اليقظة لا يضرك ما رأيت في المنام.»
«در بیداری تقوای الهی پیشه کن؛ آنگاه آنچه در خواب دیدهای، به تو زیانی نخواهد رساند.»
حِلیةُ الأولیاء و طبقاتُ الأصفياء، ج ۲، ص ۲۷۳.
سلیمان بن عبدالملک، خلیفهی قدرتمند اموی، از سَلَمَةُ بن دینار ــ از بزرگان تابعین ــ خواست که او را نصیحتی کند.
سلمه گفت: «نصیحتی میکنم و کوتاه هم میگویم:
"عَظِّمْ رَبَّكَ وَنَزِّهْهُ، أَنْ يَرَاكَ حَيْثُ نَهَاكَ، أَوْ يَفْقِدَكَ حَيْثُ أَمَرَكَ ".
«پروردگارت را چنان بزرگ و پاک بدان که نه تو را در جایی بیابد که از بودنت در آن نهی کرده، و نه در جایی نیابد که فرمان داده باشد در آن حضور داشته باشی.»
سنن دارِمی، ر ۶۷۳.
فضیل بن عیاض رحمهالله دربارهٔ دلیل زیبایی بهشت میگفت:
"حَسُنَتِ الْجَنَّةُ لِأَنَّ عَرْشَ رَبِّ الْعَالَمِينَ سَقْفُهَا."
بهشت زیباست، چون سقف آن، عرشِ ربالعالمین است!
صفة الجنة، ابن أبي الدنيا، شم ۱۷.
امت با اقلیتی مُصلح نجات مییابد نه با اکثریتی صالح.
از رسول الله ﷺ پرسیدند: آیا با وجود آنکه صالحان در میان ما هستند هلاک خواهیم شد؟
فرمود: «آری؛ اگر ناپاکی زیاد شود» (بخاری و مسلم).
امام ذهبی رحمه الله:
در مجلس احمد بن حنبل رحمه الله تقریبا پنج هزار یا زیادتر جمع می شدند
پانصد نفر از اینها می نوشتند و بقیه از او با ادب بودن و سکوت را می آموختند....
تهذیب السیر۲/۹۴۷
امام احمد رحمه الله:
قرآن کلام الله متعال و غیر مخلوق است، به خود ضعف راه ندهید که بگوئید قرآن غیر مخلوق نیست! زیرا کلام الله متعال چیزی جدا شده از وی نیست، و هیچ چیزی از الله متعال نیز مخلوق نیست. مواظب باشید با کسانی که در این زمینه دچار بدعت شدند و یا گفتند: تلفظ ما به قرآن فقط مخلوق شده است، و یا توقف کردند و میگویند: نمیدانیم آیا مخلوق است یا غیر مخلوق بلکه کلام و سخن الله متعال است! چنین فردی بدعت گذار در دین است همانند کسی که بگوید: قرآن مخلوق است؛ با چنین افرادی در نیافتید و مناظره نکنید، و فقط بگوئید: قرآن کلام و سخن الله متعال است و آفریده شده نیست.
قَالَ أَحْمَدَ بْنَ مُحَمَّدِ بْنِ حَنْبَلٍ رحمه الله: وَالْقُرْآنُ کَلَامُ اَللَّهِ وَلَیْسَ بِمَخْلُوقٍ وَلَا یَضْعُفُ أَنْ یَقُولَ: لَیْسَ بِمَخْلُوقٍ، فَإِنَّ کَلَامَ اَللَّهِ لَیْسَ بِبَائِنٍ مِنْهُ، وَلَیْسَ مِنْهُ شَیْءٌ مَخْلُوقٌ، وَإِیَّاکَ وَمُنَاظَرَةَ مَنْ أَحْدَثَ فِیهِ، وَمَنْ قَالَ بِاللَّفْظِ وَغَیْرِهِ، وَمَنْ وَقَفَ فِیهِ، فَقَالَ: لَا أَدْرِی مَخْلُوقٌ أَوْ لَیْسَ بِمَخْلُوقٍ، وَإِنَّمَا هُوَ کَلَامُ اَللَّهِ فَهَذَا صَاحِبُ بِدْعَةٍ مِثْلُ مَنْ قَالَ: ( هُوَ مَخْلُوقٌ ). وَإِنَّمَا هُوَ کَلَامُ اَللَّهِ لَیْسَ بِمَخْلُوقٍ.
[منبع :کتاب اصول السنه]
مدینی رحمه الله:
الله متعال در زمان ارتداد، دینش را با صدیق و در زمان محنت و فتنه خلق قرآن، با احمد بن حنبل عزت بخشید.
[سیر أعلام النبلاء: ۱۹۶/۱۱]
از حسن بصری رحمه الله پرسیدند:
«آیا ابلیس (شیطان) میخوابد؟»
گفت:
"لَوْ نَامَ لَوَجَدْنَا لِذَلِكَ رَاحَةً."
«اگر میخوابید، ما به سبب آن، آرامش مییافتیم.»
الزهد لأحمد بن حنبل، ص ۲۱۶، ش ۱۵۰۶.
عاصم بن عصام بیهقی ـ رحمه الله ـ روایت میکند:
«شبی را مهمان امام احمد بن حنبل بودم. او ظرفی آب (برای وضو و تهجد) آورد و کنارم گذاشت. وقتی صبح شد، نگاه کرد و دید آب همانطور دستنخورده مانده است. با تعجب گفت:
"سُبْحَانَ الله! رَجُلٌ يَطْلُبُ العِلْمَ لاَ يَكُوْنُ لَهُ وِردٌ بِاللَّيْل."
سبحانالله! مردی در جستوجوی علم است، امّا بهرهای از عبادت شبانه ندارد!»
سیر أعلام النبلاء، جلد ۱۱، صفحه ۲۹۸.
سیدنا عثمان رضی اللہ عنه:
من بیزارم از روزی که سپری شود و در خلال آن قرآن را تلاوت نکنم.
الزهد، امام احمد، ص۱۵۹
امام احمد بن حنبل رحمه الله تعالی:
هرگاه مردی به اهل بدعت سلام کند پس (به این معناست که) او را دوست دارد.
إذَا سَلَّمَ الرَّجُلُ عَلَى الْمُبْتَدِعِ فَهُوَ یُحِبُّهُ.
طبقات الحنابلة (۱/۱۹۶)
مالک بن دینار به مغیرة بن حبیب گفت:
"يَا مُغِيرَةُ انْظُرْ كُلَّ جَلِيسٍ وَصَاحِبٍ، لَا تَسْتَفِيدُ فِي دِينِكَ مِنْهُ خَيْرًا فَانْبِذْ عَنْكَ صُحْبَتَهُ."
«ای مغیره! به هر کسی که با او مینشینی و دوستی میکنی نگاه کن؛ اگر از او در دینت هیچ فایده و خیری نمیبینی، همنشینیاش را کنار بگذار و از او دوری کن.»
الزهد لأحمد بن حنبل، ص ۲۶۰، ش ۱۸۷۷.
